Κυπαρισσιακός: η προστασία δεν εμποδίζει την ανάπτυξη

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

23 Μαρτίου 2015

Βελτιώσεις ναι, απόρριψη όχι του ΠΔ για την προστασία του Κυπαρισσιακού Κόλπου

Η θέση της ΟΔΕ στην προ ημερησίας συζήτηση του θέματος «ΠΔ Κυπαρισσιακού» στο Περ. Συμβούλιο Δ. Ελλάδας

Καταρχάς μια γενική, θεμελιώδης τοποθέτηση επί του θέματος της προστασίας της φύσης και στην συνέχεια οι ειδικές παρατηρήσεις επί της εισήγησης του Αντ/χη Ηλείας.

Η προστασία των φυσικών οικοτόπων, όπως αυτοί έχουν προσδιοριστεί μέσω του Δικτύου Νατούρα, ή  πρόκειται να καθιερωθούν στο μέλλον, θεμελιώνεται σε ευρωπαϊκές οδηγίες, το Σύνταγμα, το νόμο για την προστασία του περιβάλλοντος, και δεν αποτελεί μειονέκτημα αλλά πλεονέκτημα για την Ευρώπη και την κάθε χώρα της, όπως είναι η δική μας. Οφείλεται στην θεμελιώδη διαπίστωση ότι η επέκταση πόλεων και δραστηριοτήτων έφτασε στο σημείο να οδηγεί σε ορατή υποβάθμιση του οικοσυστήματος εντός του οποίου υπάρχει και η ανθρώπινη κοινωνία και τελικά και στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου.

Επομένως οι διατάξεις προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και των άλλων  ζωντανών ειδών αποτελούν ένα πλαίσιο, εντός του οποίου και όχι σε βάρος του οποίου αναπτύσσεται η παραγωγή και κάθε άλλη δραστηριότητα του ανθρώπου.

Ειδικότερα τώρα:

Ο Κυπαρισσιακός Κόλπος έχει τόσο στο σύνολο του μήκους του (κάπου 70 - 80 χιλ) και σε πλάτος που κυμαίνεται από 300 ως 600 μέτρα όσο και άμεση θαλάσσια περιοχή του, έχει συμπεριληφθεί στις  περιοχές Νατούρα, διότι τα περιγραφόμενα έτσι τμήματά του έχουν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό φυσικά χαρακτηριστικά, όπως οι αμμοθίνες δεκάδων ή εκατοντάδων μέτρων πλάτους, επιμήκη παράλια δάση Κουκουναριάς, λιμνοθάλασσα και άλλοι συναφείς οικότοποι στη στεριά και λιβάδια ποσειδωνίας στη θαλάσσια περιοχή, που θεωρούνται βάση της θαλάσσιας ζωής και της αναπαραγωγής του γόνου.

Βρισκόμαστε σήμερα υπό ασφυκτική πίεση χρόνου να νομοθετήσουμε ως χώρα ένα ΠΔ που θα ρυθμίζει τις χρήσεις της όλης αυτής στεριανής και θαλάσσιας περιοχής διότι υπήρξε μεγάλη και αδικαιολόγητη καθυστέρηση από την ανακήρυξη των περιοχών ως Νατούρα από το 94 caretta caretta. Συγκεκριμένα από το 2014 η Κομισιόν έχει κινήσει διαδικασία κατά της χώρας για πλημμελή διαχείριση της περιοχής και μετά και από ένα πρώτο σχέδιο ΠΔ που απορρίφθηκε ως ανεπαρκές, έχουμε το υπό συζήτηση με στόχο να προλάβουμε μια καταδικαστική απόφαση και με δεδομένη πρόταση καταδίκης μας  σε αρκετά από τα σημεία της κατηγορίας, της εισαγγελέως του Ευρ. Δικαστηρίου.

αλλά και από την (ήδη από το 2006) διαπίστωση της μεγάλης σημασίας του Κ.Κ. για το εμβληματικό απειλούμενο είδος της

Η εισήγηση του Αντ/χη Ηλείας ως προς το διαπιστωτικό της μέρος αμφισβητεί δεδομένα, όπως την ορθότητα της κήρυξης των περιοχών Νατούρα που συναποτελούν την όλη περιοχή, ή την ύπαρξη εκτενών λιβαδιών ποσειδωνίας. Φοβάμαι ότι δεν συμβάλουν αυτά στην πειστικότητα και εγκυρότητα της εισήγησης.

Ο χαρακτηρισμός μίας περιοχής ως περιοχή Natura αποτελεί μία επιστημονική διεργασία η οποία επιβεβαιώνεται τόσο από τις αρμόδιες εθνικές αρχές όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η οποιαδήποτε συζήτηση λοιπόν για λάθος χαρακτηρισμό ή ένταξη περιοχής σήμερα είναι πλέον άστοχη. Το ότι οι οικότοποι έχουν δεχτεί πλήγματα δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν ή δεν συνεχίζουν να υπάρχουν – δεν μπορούμε  να αμφισβητούμε τις περιοχές Νατούρα, δηλαδή τον αιώνιο φυσικό πλούτο του τόπου μας.

  Οι περιοχές Νατουρα  αναμένεται ότι θα ενημερωθούν όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα εποπτείας των οικοτόπων/ειδών με βάση τις σχετικές οδηγίες. Με τον ισχυρισμό ότι 70% των αναγνωρισμένων περιοχών ως  Νατούρα δεν υπάρχει, ο αντιπεριφερειάρχης Ηλείας καταργεί οικοτόπους! Δεν στέκεται με τίποτα κάτι τέτοιο, ούτε ωφελεί ως ισχυρισμός! Αν οικότοποι έχουν δεχτεί πλήγματα δεν σημαίνει αυτό ότι δεν υπάρχουν.

Για τα πολύτιμα για τη θαλάσσια ζωή και την αλιεία λιβάδια ποσειδωνίας, όχι μόνο δεν λείπουν αλλά κατά την ΕΠΜ και την Κομισιόν, είναι από τα σημαντικότερα όλης της πελοποννησιακής ακτογραμμής.

Καλλιεργείται η εντύπωση από την εισήγηση ότι οι αγροτικές εκτάσεις μπορούν και πρέπει να αλλάξουν χρήση  και να δοθούν προς ευρεία δόμηση / εκμετάλλευση, και αυτό θεωρείται αναπτυξιακό. Μια τέτοια κατεύθυνση δεν ισχύει όπως είπε ξεκάθαρα και το ΣτΕ στο πρακτικό επεξεργασίας του προηγούμενου σχεδίου διατάγματος.

Σημειώνω ακόμη ότι οι αναφορές για σύγκρουση των περιοριστικών ρυθμίσεων με το ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού δεν λαμβάνουν υπόψη ότι το ΣτΕ έχει ακυρώσει το συγκεκριμένο χωροταξικό.
Ο ισχυρισμός ότι πολιτικές αποφάσεις οδήγησαν  στην αυστηροποίηση ρυθμίσεων σε σχέση με το προηγούμενο σχέδιο ΠΔ δεν ευσταθεί – αντιθέτως, πολιτικοί υπολογισμοί ευθύνονται για την επί χρόνια αναβολή του ΠΔ και την ανοχή τετελεσμένων όπως παράνομες οικοδομές, διανοίξεις δρόμων και αδειοδότηση οικοδόμησης δεκάδων β κατοικιών εταιρίας στην περιοχή Αγιαννάκη – Καλού Νερού, στην Μεσσηνία, που είναι και η σημαντικότερη με πάνω από 80% των φωλιών. Επιπλέον, η απόρριψη του πρώτου σχεδίου με κριτική του ΣτΕ ακριβώς σχετικά με το μεγάλο πλήθος των ζωνών και των ρυθμίσεων επέβαλλε μια σημαντικά διαφορετική και με λιγότερες και ενοποιημένες ζώνες ρύθμιση.

Για την περιοχή από Κατάκωλο ως Αλφειό που γίνεται επίκριση από την εισήγηση γιατί δεν χαρακτηρίζεται ως ΠΠΦ, παρότι έχει αμμοθινική παραλία, όπως αναγνωρίζεται και από ΕΠΜ και από ΣτΕ, αν υπαινίσσεστε ότι πρέπει να μπει, συμφωνώ. Σημειώνω όμως, ότι κατά μήκος της περιοχής αυτής έχουμε χιλιόμετρα αυθαιρέτων που κάποτε, όπως στην Σπιάντζα φτάνουν και ως το κύμα, και πράγματι (για το λόγο αυτό) έχουμε μικρή συχνότητα φωλιών. Η συνεχής αυτή και αδιάκοπη αυθαίρετη δόμηση, διαχρονικό σκάνδαλο του κράτους μας, δεν αποτελεί ανάπτυξη αλλά υπανάπτυξη. Επίσης δεν συντελεί σε αειφόρο ανάπτυξη η εναπόθεση αναπτυξιακών ελπίδων στην εκτός σχεδίου δόμηση, θεσμός που αποτελεί παγκόσμια ελληνική αρνητική πρωτοτυπία.  Στο κοντράστ τείχη αυθαιρέτων και άθικτες αμμοθίνες και παραλιακό δάσος, αναπτυξιακό είναι το δεύτερο.

Για τον παντελώς λαθεμένο ισχυρισμό για «Ελάχιστο αριθμό ατόμων»: Η συστηματική μελέτη και λήψη στοιχειωδών μέτρων προστασίας των φωλιών (όπως η περίφραξη για να μη τις πατάνε άνθρωποι ή οχήματα) έχει οδηγήσει σε εκτιμήσεις που θέτουν τον Κυπαρισσιακό στο ίδιο επίπεδο σημασίας με τον Λαγανά της Ζακύνθου. Οι εκτιμήσεις αυτές οδηγούν την Κομισιόν να θεωρεί τον ΚΚ ως την σημαντικότερη πλέον περιοχή αναπαραγωγής της καρέτα στην Μεσόγειο.

Άλλη ανακρίβεια αυτή για τα ελάχιστα και διάσπαρτα άτομα κουκουναριάς. Δεν είναι έτσι, υπάρχουν επιμήκεις συστάδες πυκνότητας δάσους – της Στροφιλιάς της Ηλείας – υπόψιν ότι τα δάση κουκουναριάς είναι οικότοπος προτεραιότητας.

(θα παραλείψω εδώ πολλά ακόμη σχόλια γιατί έχω ήδη υπερβεί το χρόνο)

Τι πρέπει να γίνει :

Η πρότασή μας.

(Έχει δοθεί γραπτά σε περιφερειάρχη και γρ. αν. Υπουργού )

Με δεδομένες  τις εξελίξεις (απόφαση ΣτΕ, πρότασης καταδίκης Ελλάδας από εισαγγελέα Ευρ. Δικαστηρίου) είναι σαφές ότι σε ότι αφορά την προστασία του αμμώδους αιγιαλού δεν μπορεί να υπάρχουν ασάφειες και αμφισημίες. Η caretta caretta είναι κατά την διατύπωση του ευρωδικαστηρίου «εμβληματικό» είδος και η προστασία των ευαίσθητων οικοτόπων ωοτοκίας του πρέπει να είναι πειστική και αποδείξιμη.

Κατόπιν αυτού πεδίο των  προσαρμογών που πρέπει να αναζητηθούν προς την κατεύθυνση βελτιώσεων προς ήπια  ανάπτυξη της παραλιακής περιοχής του Κυπαρισσιακού είναι η μετά τις αμμοθίνες και τους προστατευόμενους σχηματισμούς περιοχή. Εννοείται ότι οι περιορισμοί στην προσωρινή χρήση του αιγιαλού (ομπρελοκαθίσματα) όχι μόνο δεν μπορεί να χαλαρώσουν αλλά και επιβάλλεται ο τακτικός έλεγχός τους.

Β. Επιμέρους παρατηρήσεις.

1. Για το ζήτημα των περιορισμών στην δόμηση που είναι –όπως φαίνεται από τις αντιδράσεις- το σημαντικότερο για τον πληθυσμό της περιοχής καταθέτω τις παρακάτω σκέψεις: Θεωρώντας ότι η διάσπαρτη δόμηση δεύτερης κατοικίας δεν είναι ούτε περιβαλλοντικά ούτε αναπτυξιακά επιθυμητή, μια διέξοδος θα ήταν ο σχεδιασμός νόμιμων περιοχών β΄κατοικίας σε κατάλληλα σημεία (με προτεραιότητα περιοχές που δεν έχουν μεγάλη πυκνότητα φωλιών χελώνας) και έξω από τα όρια της ΠΠ που εξάλλου έχει πλάτος 300 ως 600 μέτρα, λογικό για πρόσβαση στην ακτή από τους επισκέπτες με τα πόδια.  Μιλάμε σε λογική μεταφοράς συντελεστή δόμησης, μιλάμε για τα δικαιώματα εκτός σχεδίου δόμησης που προκύπτουν από τις υπαρκτές ιδιοκτησίες (που δεν είναι βεβαίως χιλιάδες όπως λέει οκ. αντιπεριφερειάρχης)  και πέραν της προβλεπόμενης στο πδ απόστασης– και πολύ παραπάνω καλύτερα, όσο είναι αναγκαίο-  από την ακτογραμμή, περιοχών β΄κατοικίας στις  οποίες θα μεταφερθούν στο συνολό τους τα δικαιώματα εκτός σχεδίου δόμησης στην περιοχή, που προκύπτουν είτε με την γενική διάταξη αρτιότητας των 4 στρεμμάτων, είτε με όποιες αυστηρότερες προβλεφθούν. Αν κάτι τέτοιο (που βέβαια προϋποθέτει οργανωτική προσπάθεια και συνεννόηση  των εμπλεκομένων πλευρών) γίνει, οι Ζώνες Αγροτικού Τοπίου θα παραμείνουν τέτοιες χωρίς καμία –ούτε εκτός σχεδίου- δόμηση. Σε αυτές τις περιοχές μπορούν να χωροθετηθούν κατά προτεραιότητα (επιβαλλόμενη από σχετικές διατάξεις) και τουριστικές ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και όχι μόνο 4 ή 5 αστέρων αλλά και κατώτερων.  Τέτοιες ζώνες εξάλλου (υποδοχής δόμησης β΄κατοικίας και ξενοδοχείων) μπορούν να αποτελέσουν  οι νόμιμοι οικισμοί της περιοχής.

Τέτοιοι οργανωμένοι οικισμοί μπορεί να προβλεφθούν από το ΠΔ και να  χωροθετηθούν μετά από ταχεία περιβαλλοντική (για την καταλληλότερη θέση) και πολεοδομική (για τον ίδιο τον σχεδιασμό τους) μελέτη.  Τα υπάρχοντα δημόσια κτήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευκαιρία χωροθέτησης με λιγότερα προβλήματα.

2. Περιοχή Καϊάφα. Κατά τη γνώμη μου υπάρχουν περιθώρια για ορθά χωροθετημένη πρόβλεψη μεγαλύτερων εγκαταστάσεων τουριστικού χαρακτήρα για εκμετάλλευση του ιαματικού τουρισμού.

3. Οι περιορισμοί στην χρήση των ομπρελοκαθισμάτων μπορεί να είναι λιγότερο αυστηροί (να επιτρέπεται και κάποια χρήση μετά την δύση) σε περιοχές με διαπιστωμένη βάσει των υπαρχουσών επιστημονικών καταγραφών έλλειψη φωλιών. Μπορούμε να πούμε ότι είναι λογικό να προσανατολισθούν προς αυτές τις περιοχές οι γύρω από τη θαλάσσια αναψυχή προσωρινές χρήσεις (ομπρέλες, μπαρ, ενοικιαζόμενα πλωτά).

4. Δημοτικά αναψυκτήρια (όπως πχ στην χρησιμοποιούμενη από πολλούς παραλία του Κάτω Σαμικού) μπορεί να προβλεφθούν με αυστηρή προσοχή (α) στην απόσταση από τις αμμοθίνες (β) στην πλάγια θέση προς την παραλία (θα γίνεται μελέτη) ή κάλυψη με επαρκώς υψηλό φυτοφράκτη, ώστε να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα του φωτισμού της παραλίας, που ζημιώνει πολύ την ωοτοκία της χελώνας.

Ακόμη:

 (α) Σε ότι αφορά το αίτημα για οριοθέτηση οικισμών είναι θετικό για τους νόμιμα υφιστάμενους, για τα αυθαίρετα, όπως στην παραλία Επιταλίου,  γίνονται στο ΠΔ αναφορές στις διατάξεις του σχετικού νόμου για διατήρηση κάτι που είναι αμφίβολο όμως αν θα σταθεί.

(β) Η άσκηση της γεωργικής καλλιέργειας δεν εμποδίζεται, αν ενθαρρυνθεί η ολοκληρωμένη ή και η βιολογική γεωργία αυτό είναι θετικό για τα προϊόντα, τη γη και τις τιμές αυτών. Χαμηλές καλύψεις κηπευτικών όμως είναι κάτι που μπορεί να περιληφθεί στις επιτρεπόμενες πρακτικές.

ΤΕΛΙΚΑ

Απορρίπτουμε  την εισήγηση, γιατί η λογική της είναι σε κατεύθυνση αμφισβήτησης των περιοχών Νατούρα και θεωρεί την προστασία της περιοχής εμπόδιο. Για μας το ΠΔ είναι το πλαίσιο για μια διαρκή σωστά χωροθετημένη ανάπτυξη – τα ευαίσθητα παραλιακά τμήματα διατηρούνται, παραγωγικές και οικιστικές δραστηριότητες πάνε μετά από την προστατευόμενη περιοχή (και τους ΠΦΣ). Καταθέσαμε την –πιστεύουμε- σημαντική πρότασή μας για αποφυγή πλήρως της δόμησης στις ΖΑΤ και δημιουργία νόμιμων οικισμών β’ κατοικίας με μεταφορά δικαιωμάτων δόμησης. Θέλει επεξεργασία και προετοιμασία αλλά είναι διέξοδος που διατηρεί και τα δικαιώματα αυτά και τις ΠΠ και τις ΖΑΤ άθικτες.

Πιστεύουμε (το διαβεβαίωσε ο υπουργός) ότι όσα συγκεκριμένα σημεία της δεν αναιρούν την προστασία των ΠΠΦ και ΠΦΣ, θα συζητηθούν από το ΥΠΕΝ, άσχετα από την επίσημη λήξη της διαβούλευσης,  ώστε να έχουμε βελτίωση και όχι μετατροπή του ΠΔ σε προσχηματικό κείμενο που δεν θα έχει τύχη στο ΣτΕ  και το Ευρωδικαστήριο.

----------------

Χρήσιμα ντοκουμέντα:

Τα στοιχεία Νατούρα περιλαμβάνονται στα σχετικά τυποποιημένα δελτία για την κάθε περιοχή :
1) http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR2330008

2) http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR2330005

3) http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR2550005

Το πρακτικό επεξεργασίας του Συμβουλίου Επικρατείας του πδ του 2015 http://nomosphysis.org.gr/13374/p-e-ste-322015-xaraktirismos-ton-xersaion-kai-thalassion-perioxon-os-perifereiako-parko-kolpoy-kyparissias-kathorismos-zonon-pro%C2%ACstasias-kathorismos-xriseon-oron-kai-periorismon/

Οι προτάσεις της γεν. εισαγγελέως κατά την εκδίκαση της υπόθεσης του Κυπαρισσιακού: http://nomosphysis.org.gr/13511/apofasi-dee-tis-18is-fevroyarioy-2016-stin-ypothesi-c-50414-diatirisi-ton-fysikon-oikotopon-ston-kolpo-kyparissias/. Η εκδίκαση έγινε. Η απόφαση εκκρεμεί. 

Οι αναλυτικές παρατηρήσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων WWF, MEDASSET, ΑΡΧΕΛΩΝ για το τρέχον ΠΔ: http://www.wwf.gr/images/pdfs/2016Mar11_Kyparissiakos_PDConsultation_NGOs.pdf

-----

Ευχαριστούμε την κ. Ι. Χριστοπούλου, στέλεχος του WWF, για την παροχή στοιχείων.