Δευτέρα 29 Φεβρουαρίου 2016

H τοποθέτηση της Οικολογικής Δυτικής Ελλάδας στην συζήτηση για το χωροταξικό της περιφέρειας

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Περ. συμβ. Γιώργος Κανέλλης
Συνεδρίαση Περιφ. Συμβουλίου Δ. Ελλάδας της 29 – 2- 2016

Τοποθέτηση στο Θέμα:
Γνωμοδότηση επί της Μελέτης «Αξιολόγησης, Αναθεώρησης και Εξειδίκευσης του Περιφερειακού Πλαισίου  Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Δυτικής Ελλάδος»

Α. Δεν θα διαφωνήσει κανείς στην παρατήρηση ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι το απαραίτητο πλαίσιο για μια αναπτυξιακή πορεία, αειφόρο μάλιστα. Όμως σε μια τέτοια συζήτηση, αναγκαστικά στρατηγικού χαρακτήρα, δεν είναι δυνατό να μην τεθούν κατά προτεραιότητα οι πολιτικές προϋποθέσεις για την επανέναρξη της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Οι προϋποθέσεις αυτές δεν είναι στο χέρι μας αλλά εξαρτώνται από την γενικότερη σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης της χώρας, πράγμα που σήμερα, δεν υπάρχει. Η γενικότερη αβεβαιότητα  με ευθύνη της κυβέρνησης παραμένει, παρότι χρόνος και δυνατότητες υπήρξαν, μετά τις δραματικές εξελίξεις του καλοκαιριού και την υπογραφή του τρίτου μνημονίου. Πράγματα που σύμφωνα με αυτό (η αξιολόγηση από τους θεσμούς και τα προαπαιτούμενά της ασφαλιστικό, αποκρατικοποιήσεις, φορολογικό, προετοιμασία για προσφυγικό κύμα) όφειλαν να έχουν γίνει μέσα στο 15, εκκρεμούν γιατί δυστυχώς για όλους μας προκρίνονται όχι λογικές ταχείας έστω και οδυνηρής δράσης αλλά επικοινωνιακών χειρισμών, χωρίς κατανόηση από την κορυφή του κεντρικού κράτους  του ραγδαίου ρυθμού που έχουν πάρει  εξελίξεις που βρίσκονται έξω από τον έλεγχό μας.
Με δεδομένη αυτή την θεμελιώδη παρατήρηση πλαίσιο προχωρούμε στις ουσιώδεις πλευρές του χωροταξικού από περιφερειακή σκοπιά, διατυπώνοντας την ελπίδα η χώρα να αποφύγει εξελίξεις που μπορούσαν να την θέσουν στο περιθώριο της ΕΕ.

Β. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Κλιματική αλλαγή.
Η προσαρμογή μας στην παγκόσμια αυτή απειλή οφείλει να είναι πολύπλευρη και αυτό να εκφράζεται με συγκεκριμένο τρόπο. Προώθηση των ΑΠΕ και της ενεργειακής αποδοτικότητας, με πρωτοβουλίες που θα αφορούν και τα δημόσια κτίρια, όπως σχετική γραπτή πρότασή μας, πρόβλεψη εξειδίκευσης σε περιφερειακό επίπεδο του χωροταξικού των ΑΠΕ ώστε να κατευθύνουμε τους επενδυτές μεγάλης κλίμακας σε περιοχές λιγότερο ευαίσθητες από άποψη βιοποικιλότητας και τοπίου. Αποθάρρυνση της δόμησης στην παραλία και τις κοντά σε ζώνες και για λόγους προστασίας των οικισμών από την διάβρωση. Εδώ και πάλι είναι σημαντικό να επισημάνουμε την ανάγκη λήψης μέτρων ισχυρής αποθάρρυνσης της εκτός σχεδίου δόμησης και μιας «ταινιακής», σχεδόν χωρίς κενά, οικιστικής ανάπτυξης κατά μήκος των παραλιών ιδίως Αχαϊας και Ηλείας.
Ενδοπεριφερειακή σύγκλιση
Υπογραμμίζουμε την ανάγκη για επιμονή στην μείωση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, ιδίως σε σχέση με ορεινές και μειονεκτικές περιοχές τόσο μέσω της ενίσχυσης μεταφορικών και άλλων υποδομών όσο και μέσω υποστήριξης για την αναβάθμιση των υπαρχουσών και αναβίωση παραδοσιακών πααργωγικών δραστηριοτήτων όπως η συλλογή του βαλανιδοκάρπου στο Ξηρόμερο.
Μεταφορές
Θα επαναλάβω για μια ακόμη φορά την ανάγκη να δοθεί βάρος και προτεραιότητα και στις συγκοινωνιακές και επικοινωνιακές υποδομές που αφορούν την ενδοχώρα της περιφέρειας και να μην πέφτει το βάρος μόνο στην ολοκλήρωση των μεγάλων αξόνων.
Σε σχέση με τις πρώτης προτεραιότητας από άποψη βιωσιμότητας σιδηροδρομικές μεταφορές επισημαίνουμε και πάλι την ανάγκη επιμονής στην ολοκλήρωση του δυτικού σιδηροδρομικού άξονα ως και Καλαμάτα, με περιφερειακή λογική (και όχι διακινδύνευση του όλου χάριν αμφίβολης αξίας επιλογών για την Πάτρα). Η επαναφορά σε λειτουργία της γραμμής Κρυονερίου – Αγρινίου με διαφύλαξη της υπάρχουσας υποδομής πρέπει να παραμείνει ως επιλογή προαστιακής λογικής.
Πολεοδομία και Οικιστική Ανάπτυξη
 Επισήμανα ήδη την υπερβολική και αρνητική τόσο λόγω της επιβάρυνσης των παραλιακών περιοχών όσο και της απειλής από διαβρώσεις αλλά και της επίπτωσης στη θαλάσσια βιοποικιλότητα δεδομένου ότι οι παράκτιες περιοχές είναι το βρεφοκομείο των ψαριών. Η μεγάλων διαστάσεων οικιστική ανομία (ακτές Ηλείας, Τουρλίδα κυρίως) συνιστά χωροταξικό εμπόδιο και υποβάθμιση και πρέπει να αντιμετωπιστεί ευέλικτα μεν αλλά σθεναρά.

Βιομηχανία- Βιομηχανικές Περιοχές
Τρία σημεία υπογραμμίζουμε: (1) Την αντιμετώπιση του προβλήματος του κορεσμού (ή φαινομενικού κορεσμού)  της ΒΙΠΕ Πατρών μέσω παρεμβάσεων ορθολογικής κατανομής των δραστηριοτήτων (2) την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αξιοποίηση της ΝΑΒΙΠΕ Πλατυγυαλίου Αστακού, με αντιμετώπιση πέραν της παραμέτρου που αφορά το δρόμο πρόσβασης και του θέματος της σχεδιασμένης ενθάρρυνσης δραστηριοτήτων προς εγκατάσταση.(3) του σχεδιασμού για ΒΙΠΕ ή Βιοτεχνικό Πάρκο σε κεντροβαρική θέση του άξονα Πύργου Αμαλιάδας, ή άλλου σημείου στην Ηλεία που ειδική μελέτη θα κρίνει κατάλληλο.
Εξορύξεις υδρογοναναθράκων θαλάσσιες και χερσαίες
Για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων τοποθετηθήκαμε στην ειδική συζήτηση. Η εξόρυξη αυτή δεσμεύει πόρους που θα μπορούσαν να διατεθούν σε ΑΠΕ και αποδοτικότητα, συνεπάγεται κινδύνους να πληγεί ο τουρισμός, ιδίως οι υποθαλάσσια και κινδύνους για νερά και εδάφη των εθνικών μας πάρκων που είναι μόνιμες και όχι για κάποιες δεκαετίες πηγές ευημερίας.

Επαναλαμβάνουμε ότι είναι απολύτως μη σκόπιμη και μη επιθυμητή η αξιοποίηση των λιγνιτικών πεδίων που έχουν εντοπισθεί στις περιοχές Καλαβρύτων και Ζαχάρως ενόψει της Κλιματικής μεταβολής και της εμπειρίας της Μεγαλόπολης με την μετατροπή  χιλιάδων στρεμμάτων σε πλήρως μη διαθέσισμη για άλλη χρήση γη.
Χωροθέτηση Λατομικών ζωνών
Σημαντικό πρόβλημα στην περιφέρειά μας είναι η για ακόμη 5 χρόνια απαράδεκτη από χωροταξική, ιδίως περιβαλλοντική άποψη ανοχή της λειτουργίας των λατομείων Αράξου μέσα σε Α΄ ζώνη προστασίας Εθνικού Πάρκου (Στροφιλιά), ως αποτέλεσμα κυβερνητικής απόφασης του 2014. Επιχείρημα ότι «δεν βρίσκονται εναλλακτικές στην περιοχή της Αχαΐας» . Να αξιοποιηθεί η πρόταση της αρμόδια Διεύθυνσης της Περ. Ενότητας Αχαΐας, την οποία γραπτώς υποστηρίξαμε ως παράταξη προς το Υπουργείο, για μείωση των νόμιμων αποστάσεων από σημεία ενδιαφέροντος, όπως στα  νησιά, για να ανευρεθεί νέα ζώνη  και να παύσουν πλέον τα προσχήματα που οδηγούν στην κατεδάφιση των Μαύρων Βουνών, αναπόσπαστου στοιχείου του οικοσυστήματος της Στροφιλιάς.
Αξιοσημείωτο εδώ να αποτολμηθούν χωροθετικές επιλογές αμμοληψίας από παλαιές, μη ενεργές κοίτες ποταμών και χειμάρρων καθώς και η συλλογή και θραύση ογκωδών φερτών από τις εξόδους των φαραγγιών προς την θάλασσα.
Προστατευόμενες περιοχές – τοπίο – φυσικό περιβάλλον
Δίνουμε έμφαση στην εφαρμογή των ΣΜΠΕ για τα υδατικά διαμερίσματα της περιφέρειάς μας.
Μεγάλη σημασία έχει η ενίσχυση και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών ελέγχου της νομιμότητας στις προστατευόμενες περιοχές.  Πρωτοβουλίες οικολογικής ανάταξης περιοχών όπως η προταθείσα και από μας και περιλαμβανόμενη στο σχέδιο μελετημένη ανασύσταση (επαναπλημμυρισμός) οικολογικά σημαντικών τμημάτων αποξηρανθεισών λιμνών όπως η Αγουλινίτσα και η Μουριά στην Ηλεία, ή η αναβάθμιση της περιοχής κάτω από το φράγμα Στράτου, πρέπει να έχουν προτεραιότητα και να μη μείνουν καλές ιδέες, διότι εκτός από την καθαρά περιβαλλοντική τους αξία έχουν και προοπτική ανάπτυξης από πλευράς τουρισμού και αναψυχής.
Σημειώνουμε ότι στην ιδιαίτερα πλούσια σε υψηλής βιοποικιλότητας οικοσυστήματα περιφέρειά μας υπάρχουν περιοχές που είναι στο Δίκτυο Natura αλλά παρά την εκπόνηση Ειδ. Περ. Μελετών για αυτές δεν υπάρχει πρόοδος ως προς την θεσμοθέτηση ειδικής νομοθεσίας διαχείρισης και προστασίας, κάτι που συνιστά χωροταξικό κενό. Αναφέρομαι ενδεικτικά στον Ερύμανθο (υπάρχει ΕΠΜ από το 2000), τον Μπαρμπά Κλωκό, το Παναχαϊκό όρος.
Χωροταξία θαλασσίου χώρου
 Σύμφωνα με την Οδηγία Marine Spatial Planning (2014/89) η Ελλάδα πρέπει μέχρι το 2021 να έχει υλοποιήσει χωροταξικά σχέδια στη θάλασσα.
Επομένως χρειάζεται να προσεχθεί περισσότερο ο τομέας αυτός για όλες τις θαλάσσιες περιοχές μας. Ωριμότερο λόγω και της υπάρχουσας ως τώρα δράσης, προετοιμασίας και συνεννόησης σε κοινωνικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο να ξεκινήσουμε από τον Κορινθιακό Κόλπο, που εξάλλου ενώνει την βόρεια με την νότια έκταση της περιφέρειας και ως κλειστός κόλπος έχει μεγαλύτερη ευαισθησία σε επιβαρυντικές δραστηριότητες άρα έχει προτεραιότητα για μελέτη και σχεδισμό.
Στόχοι που είναι επίκαιρο να τεθούν :
- η άμεση θεσμοθέτηση των ζωνών Natura που έχουν προταθεί από "Πέλαγος" και "ΕΛΚΕΘΕ" προς το Υπ. Περιβάλλοντος
- η χρηματοδότηση έρευνας για την καταγραφή του θαλάσσιου περιβάλλοντος και οικοσυστήματος: ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά, θαλάσσια βλάστηση, θαλάσσιοι πόροι (αλιεύματα, χώροι αναπαραγωγής κλπ).
- αίτημα προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος (με τη βοήθεια των Περιφερειαρχών) ώστε στα ΦΕΚ των 3 αρμόδιων Περιφερειακών Χωροταξικών, να υπάρξει ρητή αναφορά για την άμεση ανάγκη να μελετηθεί ο Κορινθιακός Κόλπος ως ενιαία ανθρωπογεωγραφική και οικολογική ενότητα, με σκοπό την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και πόρων του.
Διαχείριση αποβλήτων
Οι ευθύνες για την στάσιμη ως και δραματική κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά το θέμα ιδίως των αστικών απορριμμάτων μοιράζονται σε κεντρική εξουσία και τοπικό επίπεδο. 
Ξεκινώντας από αυτό σημειώνουμε την ανάγκη να παύσει κάθε άλλη χρονοτριβή όσον αφορά την χωροθέτηση αναγκαίων έργων (ΧΥΤΥ, ΣΜΑ, Μονάδων επεξεργασίας).
 Όπως δείχνουν τα παραδείγματα Δ. Μακεδονίας και Πελοποννήσου (το δεύτερο μετά πολύμηνη σύγκρουση περιφέρειας και υπουργού  ανΥΠΕΝ) διέξοδος δεν είναι η ακύρωση σχεδιασμών και διαδικασιών πλέον της δεκαετίας αλλά η ουσιαστική παρέμβαση στις διαστάσεις των έργων και τις χρονικές δεσμεύσεις, ώστε να μην είναι ανταγωνιστικά αλλά να συμβαδίζουν με τις σύγχρονες αντιλήψεις (διαλογή του οργανικού, πολλαπλή ανακύκλωση).
Ουσιώδης είναι η ταχεία χωροθέτηση «Πράσινων σημείων»  και άλλων αποκεντρωμένων υποδομών στα πλαίσια των Τοπικών Σχεδίων των Δήμων, ώστε να προσεγγισθούν οι φιλόδοξοι στόχοι του νέου εθνικού σχεδιασμού.
 Είναι αναγκαίος και εφικτός ο στόχος της απόλυτης κάλυψης της περιφέρειας σε υποδομές για την εναλλακτική διαχείριση όλων των «ρευμάτων» αστικών αποβλήτων (συσκευασίες, ορυκτέλαια, οχήματα τέλους κύκλου ζωής, μπαταρίες κλπ).
Επίσης πρέπει να προβλεφθεί και προωθηθεί η χωροθέτηση χώρων διαχείρισης των Αποβλήτων Εκσκαφών και Κατασκευών ως ουσιώδες προαπαιτούμενο για την λειτουργία σχετικών συστημάτων.
Να αντιμετωπίσουμε χωροταξικά επίσης το ζήτημα των ΧΥΤΕΑ. Τα επικίνδυνά μας πρέπει να διαχειριστούμε, σύμφωνα και με την αρχή της εγγύτητας στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών  προβλημάτων εδώ και όχι μέσω αποστολής στο εξωτερικό. Αναφέρομαι εδώ στην ΑΜΙΑΝΤΙΤ ανοιχτή πληγή στην χωροταξία της αχαϊκής ακτής. Το πρόβλημα ΑΜΙΑΝΤΙΤ μπορεί αι πρέπει να αντιμετωπιστεί επί τόπου αλλά και ο ΧΥΤΕΑ για την ίδια να αποτελέσει και πολύτιμη υποδομή για επικίνδυνα απόβλητα (επεξεργασμένα φυσικά) για την περιφέρεια.
Επίσης οικονομικά και περιβαλλοντικά συμφέρει να χωροθετήσουμε στην περιφέρεια μας υποδομή για τον χειρισμό των νοσοκομειακών.
Για την ολοκλήρωση της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ δεν χρειάζεται να τονίσουμε κάτι. Καμία έκπτωση και καμία καθυστέρηση.
 Χερσαία Υδάτινα σώματα
Υπογραμμίζουμε την ανάγκη πέραν της δεδομένης βάσεις της νομοθεσίας και της εσωτερικής νομοθεσίας υποχρέωση διατήρησης ποσοτικής και ποιοτικής καλής κατάστασης των επιφανειακών και υπογείων υδάτων, να επέμβουμε ενεργητικά με ήπιες μεθόδους για την ενίσχυση των επιφανειακών και υπογείων υδροφορέων με έργα υδρονομίας στις λεκάνες απορροής, γεωτρήσεων ενίσχυσης υπογείων υδροφορέων, ανάταξης καταστάσεων υποβάθμισης με πρώτο παράδειγμα το Κοτύχι. Βασική παράμετρος που πρέπει να λάβουμε υπόψη για τα παραπάνω η πιθανότατη, λόγω κλιματικής αλλαγής, μείωση των ωφέλιμων κατακρημνισμάτων. Σημαντική είναι ακόμη η πλήρης, εντός χρονοδιαγράμματος, οριοθέτηση των οχθών ποταμών και χειμάρρων.
Πολιτιστικό απόθεμα και ανάπτυξη
Είναι σημαντικό να βλέπουμε τις επενδύσεις μας στον Πολιτισμό, όπως η ανάδειξη του αρχαίου Θεάτρου της Πλατιάνας, των αρχαίων θεάτρων της Αιτωλοακαρνανίας, του νέου Μουσείου της Πάτρας, του αρχαιολογικού χώρου της Βούντενης ως στοιχεία μιας νέας ενισχυμένης τουριστικής ταυτότητας των περιοχών που ανήκουν, που θα είναι εργαλείο προβολής και προσέλκυσης οργανωμένων ομάδων τουρισμού. Για παράδειγμα πρέπει να προβάλλουμε την Πάτρα ως Μυκηναϊκή, Ρωμαϊκή και σύγχρονη ζωντανή πόλη ώστε, με τα μέσα που έχουμε πλέον, (Βούντενη, Μουσείο, Πεζόδρομοι)  να αποτελεί ένα πλούσιο και ποικίλο τουριστικό προορισμό.
Πρωτογενής τομέας της οικονομίας
Είναι σημαντικό να ολοκληρωθούν οι χωροθετήσεις υδατοκαλλιεργειών με σταδιακή μετεγκατάσταση στις περιοχές προτεραιότητας των Μονάδων που βρίσκονται κατ΄εξαίρεση σε μη περιλαμβανόμενες σε αυτές περιοχές.
Προτείνουμε να εξετασθεί η ιδέα χωροθέτησης στην Κεντρική Αιτωλοακαρνανία Βιοτεχνικού Πάρκου προϊόντων με πρώτες ύλες από τον πρωτογενή.
Η βιώσιμη χωροταξία και ανάπτυξη της περιφέρειάς μας στηρίζονται στο σύνταγμα και την ανάγκη συμβάδισης της χώρας με την Ευρώπη.
Ολοκληρώνοντας  υπογραμμίζουμε σε σχέση με τον στρατηγικό στόχο της βιωσιμότητας, την ανάγκη προτεραιότητας στον εκσυγχρονισμό των θεσμών που διαχειρίζονται τα δημόσια αγαθά και διαμορφώνουν  το μέτρο εφαρμογής του χωροταξικού σχεδιασμού, την ανάγκη υποταγής των επενδύσεων στις αντοχές των φυσικών οικοσυστημάτων και όχι το αντίστροφο, την ενίσχυση των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, την αναβάθμιση του πολεοδομικού σχεδιασμού στις πόλεις, την στροφή στην ενεργειακή αποδοτικότητα και τις Ανανεώσιμες πηγές, την οριοθέτηση ποταμών, χειμάρρων, λιμνών, αρχαιολογικών χώρων χωρίς συμβιβασμούς με τετελεσμένα γεγονότα, την ενίσχυση της κοινωνικά υπεύθυνης-πράσινης επιχειρηματικότητας. 








Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου