Απορρίμματα: ζητούμενο η σύνθεση τόλμης και ρεαλισμού.

Δημοσιεύθηκε αρχικά:

http://www.aixmi-news.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=43659

Απορρίμματα: ζητούμενο η σύνθεση τόλμης και ρεαλισμού.

                                                                                                του Γιώργου Κανέλλη*

Ο Γεν. Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων τού ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α., Ευάγγελος Καπετάνιος, κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά κατά των Δημάρχων Αγρινίου Γεωργίου Παπαναστασίου και Βόνιτσας - Ακτίου Θεόδωρου Αποστολάκη, «γιατί αρνήθηκαν να αποδεχθούν αστικά στερεά απόβλητα των Δήμων Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας για διάστημα τριών μηνών, έως ότου αποπερατωθούν οι προπαρασκευαστικές εργασίες και λειτουργήσει ο νέος Χ.Υ.Τ.Α. του Δήμου Αμαλιάδας».

Μετά από δεκαετίες επικράτησης νοοτροπιών τύπου «όχι στην αυλή μου» ή «ποιος κάνει κουμάντο στο κοινό έργο»,  αλλά και ένα ολόκληρο χρόνο «ριζοσπαστικής» κυβερνητικής διαχείρισης, καταλήξαμε ότι η λύση στο πρόβλημα των απορριμμάτων της μισής Ηλείας περιλαμβάνει την τιμωρία των δημάρχων της Βόρειας Αιτωλοακαρνανίας, διότι «μολονότι υπάλληλοι και τελούντες σε ιεραρχική εξάρτηση προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Περιφέρειας Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, δεν εφάρμοσαν σχετικές αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της άνω Αποκεντρωμένης Διοίκησης».

Καλώς. Εφόσον οι Δήμαρχοι ήταν κακοί «υπάλληλοι» ας τιμωρηθούν. Αν όμως μας θυμίσουν ότι κάποια χρόνια τώρα τα σκουπίδια Πύργου και Ολυμπίας θάβονται είτε στα μουλωχτά και παράνομα είτε για τρίμηνα «μόνο» στους ΧΥΤΑ άλλων δήμων μήπως πρέπει να τους αναγνωρίσουμε ότι βάσιμα δυσπιστούν;

Οπότε φεύγουμε από το πεδίο των κ. εισαγγελέων και επιστρέφουμε στο πεδίο της πολιτικής, κύριο ερώτημα της οποίας είναι το «τι να κάνουμε».

Τι να κάνουμε όχι μόνο για τον Πύργο και την Ολυμπία, αλλά και για την Ηλεία συνολικά, την Αχαΐα, την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο, την Αττική.

Το ερώτημα γίνεται  όλο και πιο πιεστικό και επείγον γιατί οι διαιωνιζόμενες, στην πράξη, «προσωρινές» λύσεις οξύνουν τα χαρακτηριστικά του προβλήματος και περιορίζουν τις επιλογές.

Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα λοιπόν;

Σε ότι αφορά περιπτώσεις πέραν πάσης περιγραφής όπως ο Πύργος (επί ΧΡΟΝΙΑ τα σκουπίδια στους δρόμους), άμεσα, μόνο προσωρινές λύσεις χωρούν με την ελπίδα ότι το τρίμηνο αυτό θα είναι το τελευταίο.

Όμως, για να μην διαψευστεί (και) αυτή η ελπίδα, όχι μόνο για τον Πύργο αλλά και για τις περιφέρειες που αναφέρθηκαν παραπάνω, χρειάζεται να κάνουμε πολύ περισσότερα και διαφορετικά απ’ αυτά που κάνουμε ως τώρα.

Χρειάζεται μετά από ένα χρόνο «ριζοσπαστικών» συνθημάτων και αναζητήσεων, να επαναφέρουμε την πολιτική στο μόνο πεδίο που αυτή μπορεί να είναι καρποφόρα: στο πεδίο του συνδυασμού νέων αντιλήψεων και ρεαλισμού.

Αν δεχτούμε ότι νέες αντιλήψεις, παρά την κριτική, τεκμηριωμένη κατά τη γνώμη μου στα ελληνικά και διεθνή στατιστικά δεδομένα, περί υπερβολικών στόχων όσον αφορά τον περιορισμό των σύμμεικτων απορριμμάτων, περιέχονται στο νέο Εθνικό Σχεδιασμό, ο ρεαλισμός δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη του τις ακανθώδεις πλευρές της κατάστασης:

Πρώτα πρώτα το γεγονός ότι η ισχύουσα ευρωπαϊκή Οδηγία προβλέπει, ήδη από την 1^η Ιανουαρίου του 2016 τσουχτερό πρόστιμο για κάθε τόνο που θάβεται χωρίς επεξεργασία.

Κατόπιν, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η κάλυψη του παραπάνω αυστηρού πλαισίου, θέλει χρόνο και μέσα. Επομένως, οι αναβολές και οι τρίμηνες προσωρινές λύσεις, ή η επανάπαυση σε ήδη κορεσμένους ΧΥΤΑ όπως της Πάτρας, δεν έχουν άλλα περιθώρια. Επίσης δεν έχει άλλα περιθώρια η αντιπαράθεση γενικολογιών του τύπου «αποκέντρωση» και «διαλογή στην πηγή» χωρίς ολοκληρωμένη πρόταση και σχέδιο.

Συνοπτικά: χρειάζεται να κατανοήσουμε την ανάγκη μεταβατικής περιόδου από την εποχή του  «θάψε τα όλα, πλην συσκευασιών, σύμμεικτα» σε μια περισσότερο βιώσιμη και οικονομικά και περιβαλλοντικά εποχή που θα βασίζεται στην ανάληψη από τον κάθε πολίτη της καθημερινής του ευθύνης να προδιαλέγει με επιμέλεια τα απορρίμματά του σε οργανικά και μη και, επιπλέον, τα ανακυκλώσιμα σε διακριτά ρεύματα.

Αυτό σημαίνει ότι παράλληλα με τα Τοπικά Σχέδια διαχείρισης των Δήμων, που θα περιλαμβάνουν «πράσινα σημεία», ανακύκλωση με περισσότερους του ενός κάδους, οικιακή κομποστοποίηση, ιδιαίτερη διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων και κλαδεμάτων, που όμως μέχρι ενός ποσοστού αρκετά κάτω του 50% μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα, θα πρέπει να αναγνωρισθεί η ανάγκη κεντρικών Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).

Κάντο όπως ο Λευτέρης Ιωαννίδης.

Όμως,  η κατάσταση επείγει. Περιθώρια μηδενισμού του κοντέρ δεν υπάρχουν, ούτε στη χωροθέτηση ΧΥΤΥ, ούτε στην ωρίμανση και κατασκευή ΜΕΑ. Διαδικασίες προετοιμασίας  που χρειάζονται ολόκληρα χρόνια (μελέτες, διαβουλεύσεις, αδειοδοτήσεις), θα ήταν εξωφρενικό να ξεκινήσουν από την αρχή.

Από την άλλη, η κριτική που γίνεται ότι τα σχέδια ΜΕΑ που έχουν προωθηθεί σε Πελοπόννησο, Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα, Ηλεία, Αχαΐα και αλλού έχουν υπερβολικά χαρακτηριστικά και μακροχρόνιες δεσμεύσεις έχει βάση. Είτε διότι επικράτησαν στη σύνταξη των μελετών και τευχών δημοπράτησης λογικές τύπου «καλύτερα παραπάνω παρά λιγότερο», είτε διότι υπήρξε επηρεασμός από τους ενδιαφερόμενους επιχειρηματικούς ομίλους, είτε διότι υποτιμήθηκαν οι δυνατότητες της ανακύκλωσης και της διαλογής στην πηγή, βλέπουμε τις δεσμεύσεις να φτάνουν τα 27 έτη και τις εγγυημένες ποσότητες να πλησιάζουν το σύνολο των παραγομένων απορριμμάτων σε περιφέρειες ή νομούς, χωρίς λήψη υπόψη της δραστικής μείωσης της κατά κεφαλήν παραγωγής απορριμμάτων λόγω της κρίσης της τελευταίας 7ετίας και της ιεραρχίας της διαχείρισης, στηνπρώτη θέση της οποίας είναι η μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων.

Η διέξοδος από το μονά ζυγά χαμένο δίλημμα «αποδέχομαι τις Μονάδες όπως έχουν ωριμάσει ή τις παραπέμπω στις καλένδες» θα μπορούσε να συνοψιστεί στο εξής:

Ακολούθησε την τακτική του προερχόμενου από τον οικολογικό χώρο, δημάρχου Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη. Αυτός «προκειμένου να μην τινάξει στον αέρα έναν σχεδιασμό 15 χρόνων με τις όποιες συνέπειές του, χωρίς να έχει κάτι ισοδύναμο και ρεαλιστικό να αντιπροτείνει», διαπραγματεύθηκε  καίριες παρεμβάσεις στις δεσμεύσεις (αλλαγές στην εγγυημένη ποσότητα, μειωμένο τέλος εισόδου προδιαλεγμένων οργανικών) και κατάφερε να διατηρήσει τις εξασφαλισμένες χρηματοδοτήσεις και μια έστω όχι τέλεια αλλά παραδεκτή και με δυναμική βιώσιμης διαχείρισης λύση. Στον παρακάτω σύνδεσμο αναλυτικά η θέση του Δήμου Κοζάνης   http://www.kozan.gr/post/212954.

Γενικότερα, αναπόφευκτα τίθεται το ερώτημα  αν οι ενδιαφερόμενοι ή και ήδη ανάδοχοι δεχτούν διαπραγμάτευση ή όχι. Είναι πολύ πιθανότερο να δεχτούν, αν ξέρουν ότι έτσι θα πάνε με συναίνεση και όχι σε σύγκρουση με το κράτος και τους Δήμους.

Αυτή σε αδρές γραμμές είναι η μόνη ρεαλιστική τακτική απέναντι στο πρόβλημα, όπως σήμερα έχει διαμορφωθεί.

 Δεν είναι ανθόσπαρτος δρόμος, με δεδομένο ότι σημαντικά ζητήματα σε μια τέτοια επείγουσα διαπραγμάτευση είναι οι διαστάσεις των Μονάδων, οι εγγυημένες ποσότητες, το θέμα των προδιαλεγμένων οργανικών, και οι μέθοδοι Επεξεργασίας. Η αποφυγή, όμως, εφόσον οι ρεαλιστικές προσεγγίσεις επικρατήσουν, μιας μεταφορικά και κυριολεκτικά βρώμικης και ακριβής στασιμότητας, θα είναι μεγάλο και ορατό σε πανελλήνια κλίμακα κέρδος.

Τότε θα μπορέσουμε να δούμε με πραγματικούς όρους το πως θα πάμε σε μια οριστικά βιώσιμη κατάσταση, που θα καταστήσει τα σκουπίδια στους δρόμους κακή ανάμνηση και μόνο.

*Αντιπρόεδρος περιφερειακού συμβουλίου Δυτικής Ελλάδας