Παρατηρήσεις για το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή για τη Δυτική Ελλάδα

Α. Γενικά

Το Σχέδιο ακολουθεί το Εθνικό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή και ως εκ τούτου ακολουθεί συγκεκριμένες προδιαγραφές. Ακολουθώντας, έτσι, το ΕΣΠΚΑ, και μολονότι η κλιματική κρίση αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα του πλανήτη για την ερχόμενη δεκαετία, το ΠεΣΠΚΑ δομείται απλά σαν μία Τομεακή Πολιτική που «οφείλει» να βρίσκεται σε συνέργεια και να υπηρετεί τις «αναπτυξιακές» πολιτικές και δεν αντιμετωπίζεται ως απόλυτη προτεραιότητα. Δηλαδή η προσέγγιση είναι η αντίστροφη από εκείνη που θα έπρεπε: Θεωρείται ότι οι δράσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να συμβαδίζουν με τις άλλες πολιτικές, ενώ οι άλλες πολιτικές θα πρέπει να προσαρμοσθούν στην κλιματική αλλαγή. Κατά τη γνώμη μας, το ΠεΣΠΚΑ πρέπει να αποτελεί «ομπρέλα» που θα καθορίζει την κατεύθυνση των άλλων πολιτικών και να μην διστάζει να προβάλει δράσεις που έρχονται σε σύγκρουση με αναπτυξιακές επιλογές - όπως τα μεγάλα οδικά έργα. Σε αυτή την κατεύθυνση, το ΠεΣΠΚΑ θα έπρεπε να συνθέσει μια κεντρική πολιτική κατεύθυνση, κάτι που δεν το επιτυγχάνει, κυρίως λόγω προδιαγραφών.

Σε κάθε περίπτωση, το ΠεΣΠΚΑ οφείλει να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την διαμόρφωση της Περιφερειακής Πολιτικής. Άλλωστε, το Εθνικό Σχέδιο αναφέρει ότι στόχος του είναι «η ανάλυση τρωτότητας, η ιεράρχηση και επιλογή μέτρων και δράσεων, ο χρονικός προγραμματισμός και η διερεύνηση της χρηματοδότησης / υλοποίησης τους». Συνεπώς θα πρέπει το ΠεΣΠΚΑ να είναι ο Οδηγός για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2021 – 2027 και να οδηγήσει στην ωρίμανση και την υποβολή έργων από Περιφερειακά και Τομεακά προγράμματα, τόσο από την Περιφέρεια όσο και από τους Δήμους. Υπό αυτές τις προσδοκίες, το ΠεΣΠΚΑ δεν εξειδικεύει σε επίπεδο Περιφέρειας και Περιφερειακών Ενοτήτων τις Δράσεις και τα Μέτρα και κυρίως δεν υποδεικνύει και δεν ιεραρχεί προτεραιότητες και καταλήγει να περιγράφει ένα γενικό πλαίσιο που θα είναι άχρηστο χωρίς πολιτική βούληση και στήριξη (κάτι που είναι αδύνατο να επιτευχθεί χωρίς την Σύνθεση μιας κεντρικής πολιτικής κατεύθυνσης).  

Μια βασική αδυναμία του ΠεΣΠΚΑ, όσο και του Εθνικού Σχεδίου είναι ότι, κατακερματιζόμενα σε επιμέρους τομείς, υποβαθμίζουν τον κεντρικό στόχο της διατήρησης των οικοσυστημικών λειτουργιών ως βασικό μέσο προστασίας από την κλιματική κρίση και προσαρμογής σε αυτήν. Το σχέδιο αντιμετωπίζει τα οικοσυστήματα ως «οικόπεδα» που απειλούνται κι αυτά από την κλιματική αλλαγή και όχι σαν τον θεμελιώδη μηχανισμό του πλανήτη να αντέξει αυτές τις αλλαγές. Τα δάση, οι υγρότοποι, τα παράκτια οικοσυστήματα, οι ακέραιες και «ασφράγιστες» φυσικές εκτάσεις είναι ο βασικός μηχανισμός συγκράτησης του τοπικού μικροκλίματος, της αποτροπής της διάβρωσης, του ελέγχου των καταστροφικών πλημμυρών, της προστασίας των ακτών, του εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα και πολλών άλλων πολύτιμων λειτουργιών. Ταυτόχρονα, φυσικά, είναι πολύτιμα για την βιοποικιλότητα (τον ισάξιο με την κλιματική αλλαγή στόχο). Συνεπώς, η προστασία των οικοσυστημάτων αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα. Τόσο η Ε.Ε. όσο και από τα Ηνωμένα Έθνη αναγνωρίζουν ότι η προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων είναι κρίσιμη παράμετρος στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (π.χ. https://news.un.org/en/story/2019/05/1038961). Αυτό δεν φαίνεται στο Σχέδιο. Το βασικό πρόβλημα των οικοσυστημάτων δεν είναι τόσο (ή, έστω, μόνο) η κλιματική αλλαγή, από την οποία περιμένουν εμάς «να τα σώσουμε» αλλά απειλούνται από πολλούς άλλους άμεσους κινδύνους, όπως η άμεση καταστροφή από «αναπτυξιακά έργα», οικοπεδοποίηση κ.λπ. Υπό αυτό το σκεπτικό, η προστασία των οικοσυστημάτων είναι η κεντρική δράση επιβίωσης και προσαρμογής στην κλιματική κρίση. Ακόμη και εάν δεν προβλέψει πόρους, το ΠεΣΠΚΑ θα πρέπει να  βρει τρόπο να επιβάλει την προστασία των οικοσυστημάτων από άλλες αναπτυξιακές δράσεις.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι όχι μόνο η προστασία υπαρχόντων οικοσυστημάτων αλλά και η Αποκατάσταση κρίσιμων οικοσυστημάτων που χάθηκαν είναι βασική δράση που γνωρίζει παγκόσμια αποδοχή και αποτελεί τον κύκλο νέων μεγάλων «πράσινων» έργων σε όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην αποκατάσταση υγροτοπικών περιοχών κι ειδικά αποξηραμένων υγροτόπων και πλημμυρικών πεδίων ποταμών. Αυτά τα έργα δεν είναι μόνο έργα βιοποικιλότητας αλλά πρωτίστως προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αφού έχουν πολλαπλά οφέλη όπως εξασφάλιση υδατικών πόρων, βελτίωση μικροκλίματος, προστασία ακτών, εκτόνωση πλημμυρικών φαινομένων κ.λπ.

Β. Παρατηρήσεις για την Εκτίμηση Τρωτότητας

Μεγάλη προσοχή και μεγάλη επιφύλαξη στην αξιοποίηση των προτάσεων του παρόντος σχεδίου χρειάζεται στην εκτίμηση της τρωτότητας διαφόρων περιοχών. Με δεδομένες τις ανεπάρκειες (αλλά και την έλλειψη δεδομένων) για μια πραγματικά αντικειμενική εκτίμηση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων τρωτότητας, αλλά και την αδυναμία εντοπισμού τοπικά ευαίσθητων σημείων, το ΠεΣΠΚΑ θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί με μεγάλη επιφύλαξη αν πρόκειται να προσδιορίσει από τώρα περιοχές προτεραιότητας για χρηματοδοτήσεις έργων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. (Διαμορφώνεται, τελικά, το σκεπτικό ότι τελικά είναι προτιμότερο, να μείνει το ΠεΣΚΠΑ γενικό και αόριστο, παρά να δεσμεύσει την ΠΔΕ σε δράσεις και δαπάνες που δεν είναι προτεραιότητας…)

Επιπλέον:

Στην Γεωργία, η τρωτότητα θα έπρεπε να εξετασθεί και στις σημαντικές καλλιέργειες των εσπεριδοειδών

Στα Δάση είναι σημαντική παράλειψη η απουσία αναφοράς στην μεγάλη τρωτότητα των ορεινών δασών και συγκεκριμένα των Ελατοδασών (Χελμός, Ερύμανθος, Παναχαϊκό, Παναιτωλικό, Ακαρνανικά και Ορεινή Ναυπακτία). Τα Ελατοδάση της Νότις Ελλάδας προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στην διατήρηση του κλίματος, την επάρκεια σε νερό, την αποτροπή της διάβρωσης, συν τον ρόλο τους στην ιστορία, τον πολιτισμό και τον τουρισμό. Σε αντίθεση με τα πευκοδάση, δεν έχουν μηχανισμούς αντίδρασης στις πυρκαγιές. Καίγονται μεν πιο δύσκολα και πιο σπάνια, αλλά η τρωτότητά τους αυξάνεται και όταν καούν δεν ανακάμπτουν ποτέ (όπως πολλά ελατοδάση σε Παναχαϊκό και Ακαρνανικά). Συνεπώς η προστασία τους από πυρκαγιές πρέπει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.

Στους υδάτινους πόρους η τρωτότητα πρέπει να είναι μεγάλη για όλες τις πηγές γλυκού νερού που έχουν απομείνει, όπως και για όλες τις λίμνες και τα οικοσυστήματα με γλυκό νερό.

Στα θαλασσινά και παράκτια οικοσυστήματα η τρωτότητα πρέπει να είναι μεγάλη σε όλες τις Λιμνοθάλασσες και ειδικά στην Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού. Όλες οι ακτές μαλακών ιζημάτων πρέπει να θεωρούνται ευάλωτες στη διάβρωση και στα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Γ. Παρατηρήσεις για το Σχέδιο Δράσης

ΓΕΩΡΓΙΑ

Μπορούν να προσδιοριστούν ως έργα προτεραιότητας η εφαρμογή Στάγδην Άρδευσης στις δενδρώδεις καλλιέργειες (ιδίως στην Ανατολική Αχαΐα κυριαρχούν εσπεριδοειδή μαζί με τα ελαιόδεντρα).

Επίσης η αλλαγές στον τρόπο άρδευσης στην πεδινή Δυτική Αχαΐα, Ηλεία, Δυτική Αιτωλοακαρνανία οι οποίες εξαρτώνται από την υδροβόρα τεχνητή βροχή

1.6: Στους κινδύνους πρέπει να εξετασθεί ειδικά η περίπτωση του ποταμού Αχελώου με την ανεξάρτητη πολιτική της εκφόρτισης των υδάτων από τα φράγματα από την ΔΕΗ

1.6.5 Η προσωρινή αποθήκευση ύδατος δεν χρειάζεται να γίνει (μόνο) με νέους ταμιευτήρες αλλά (και) με αποκατάσταση υγροτοπικων περιοχών.

Η αποκατάσταση υγροτοπικών περιοχών (ζωών πλημμυρών ποταμών και αποξηραμένων εκτάσεων) αποτελεί επίσης βασικό μέτρο αποθήκευσης νερού και εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα.

ΔΑΣΗ

Κακώς είναι στην 2^η προτεραιότητα η Δυτική Αχαΐα, διότι σε αυτήν περιλαμβάνεται το τμήμα του Δάσους της Στροφυλιάς το οποίο βρίσκεται στην εν λόγω Περιφερειακή Ενότητα

Καθώς πολλά δάση καίγονται όχι από πυρκαγιές που ξεκινούν σε αυτά αλλά από πύρινα μέτωπα που φτάνουν σε αυτά έχοντας ξεκινήσει από γειτονικές περιοχές (ή και από αρκετά πιο μακριά) δεν αρκεί η φύλαξη αλλά χρειάζονται και σχέδια αντίδρασης σε κάθε περίπτωση πυρκαγιάς σε γειτονικές περιοχές (και διαφορετικά για κάθε περίπτωση ανέμου). Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τα ορεινά ελατοδάση, τα οποία πάντα καίγονται από πυρκαγιές που ξεκινούν μακριά από αυτά και αφήνονται να «φύγουν  προς το βουνό». Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στο 2.2.1.

2.2.2 ΔΕΝ χρειάζονται νέοι δασικοί δρόμοι για πυροπροστασία. Μόνο συντήρηση των υφισταμένων (να μην δοθούν το >50% πόρων πυροπροστασίας ΠΑΛΙ σε δρόμους)

2.2.3 Η απομάκρυνση της εύφλεκτης βιομάζας γίνεται και με την οικολογική διαχείριση δασών, η οποία περιλαμβάνει ενθάρρυνση παραδοσιακών δραστηριοτήτων όπως συλλογή ρητίνης, μελισσοκομίας, ελεγχόμενη βόσκηση. Ταυτόχρονα πρέπει να παταχθεί η λαθροϋλοτομία, η οποία αφαιρεί τους κορμούς και αφήνει ατελείωτους σωρούς με τα ξερά κλαδιά στο έδαφος των δασών.

2.3 Βασική οριζόντια δράση (ή αρχή) είναι η προστασία της φυσικής αναγέννησης. Υπόψη ότι η φυσική αναγέννηση συχνά απειλείται από άλλες δράσης αναδάσωσης όπως η δεντροφύτευση.

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

3.1 Χρειάζεται αναδιατύπωση ή να προστεθεί στο τέλος:

«Εκπόνηση εξειδικευμένης μελέτης για την περαιτέρω ανάλυση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα οικοσυστήματα της ΠΔΕ και τον προσδιορισμό των πλέον τρωτών οικοτόπων/ενδιαιτημάτων και ειδών χλωρίδας και πανίδας, όπως και για τον ρόλο των οικοσυστημικών λειτουργιών στην αντιμετώπιση και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στη Δυτική Ελλάδα».

3.2: Παρά την παρουσία σημαντικών Μέτρων (ειδικά τα πρώτα 4), φοβούμαστε ότι  το σύνολο της Δράσης θα οδηγήσει σε κατασπατάληση πόρων για ΕΡΓΑ, ενώ η δράση αυτή προϋποθέτει κυρίως ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ βιοποικιλότητας. Ο τίτλος πρέπει να είναι Προστασία και Ενίσχυση της βιοποικιλότητας ώστε να προσαρμοστεί στην κλιματική αλλαγή αλλά και να συνδράμει στον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (βλ. σχόλιο στην αρχή)

Τα Μέτρα 3.2.6 και 3.2.8 είναι αμιγώς δασοπονικά (το 3.2.6 αναφέρεται στην παραγωγικότητα των δασών και μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της οικοσυστημικής λειτουργία τους – π.χ. ένα αραιό δάσος συγκρατεί λιγότερο χιόνι και εμπλουτίζει λιγότερο τον υδροφόρο ορίζοντα). Απαιτείται διευκρίνιση ή, καλύτερα, αντικατάστασή τους με μια διατύπωση που να προσδιορίζει ότι στοχεύουμε ΚΑΙ στις οικοσυστημικές λειτουργίες των δασών

Το Μέτρο 3.2.7 μπορεί να είναι εντελώς σε λάθος κατεύθυνση αν δεν διευκρινισθεί ότι αποτελεί έσχατη λύση και μόνο για αποδεδειγμένα σπάνια, απειλούμενα και τοπικά περιορισμένα είδη, ειδικά πανίδας, π.χ. ερπετά, ιχθυοπανίδα γλυκών νερών). Αλλιώς μπορεί αν οδηγήσει σε μεγάλη κατασπατάληση πόρων.

Η Δράση 3.3 δεν πρέπει να περιορίζεται στα δασικά οικοσυστήματα. Αντίθετα, είναι πολύ πιο μεγάλο πρόβλημα τα εισβλητικά είδη στα οικοσυστήματα γλυκών νερών (ξενικά είδη ψαριών κ.λπ.) και στις πεδινές περιοχές με ξενικά είδη πανίδας (ιδίως ερπετά που θα ευνοηθούν από τις υψηλότερες θερμοκρασίες) και χλωρίδας.

Χρειάζεται επίσης μια ειδική Μελέτη για την πρόβλεψη δυνατοτήτων μετακίνησης κρίσιμων παράκτιων οικοσυστημάτων προς το εσωτερικό. Αυτό είναι τεράστιο ζήτημα, καθώς η φυσικά αντίδραση των οικοσυστημάτων είναι να επεκταθούν προς το εσωτερικό – αυτό όμως θα δημιουργήσει μεγάλες συγκρούσεις με τις υφιστάμενες χρήσεις γης. Απαιτείται στρατηγικός σχεδιασμός, τουλάχιστον για Προστατευόμενες περιοχές και οικοσυστήματα (ιδίως λιμνοθάλασσες και αμμόλοφους).

ΑΛΙΕΙΑ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Στην Δράση 4.1. δεν πρέπει να εξετάζονται μαζί Υδατοκαλλιέργειες και Αλιεία. Η Αλιεία επηρεάζεται από πολύ περισσότερους παράγοντες και αφορά πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις. Η έρευνα για την αλιεία είναι εντελώς διαφορετική από την  έρευνα για τις υδατοκαλλιέργειες. Θα πρέπει να μπουν σε διαφορετικά Μέτρα (αλλιώς θα σπαταληθούν περιβαλλοντικοί πόροι για υδατοκαλλιέργειες – κάτι που δεν πρέπει να συμβεί)

Στο Μέτρο 4.1.3 πρέπει να προστεθεί και η Λιμνοθάλασσα Κοτύχι

Επίσης πρέπει και εδώ να υπάρξει ειδική μνεία στα εισβολικά είδη, ιδιαίτερα στα κλειστά νερά. Εδώ οι υδτοκαλλιέργειες απειλούν την αλιεία.

ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ

Η Δράση 5.2 πρέπει να περιλαμβάνει και Μέτρο για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα με βάση τις οικοσυστημικές λειτουργίες. Γι αυτό πρέπει να αναφερθεί κι εδώ η Αποκατάσταση των πλημμυρικών πεδίων ποταμών και η ανασύσταση αποξηραμένων λιμνών. Επίσης έργα ορεινής (ιδίως «ημι-ορεινής») «υδροπονίας».

Στο Μέτρο 5.4.1 απαιτείται ιδιαίτερη μνεία στις κατανάλωση από μεγάλες τουριστικές μονάδες (πισίνες, γκαζόν) και υδροβόρες καλλιέργειες (π.χ. καρπούζια) όχι μόνο στις περιοχές με ανεπαρκείς υδατικούς πόρους αλλά παντού.

Στην Δράση 5.5 χρειάζεται και εκπόνηση Στρατηγικού Σχεδίου Ιεράρχησης Προτεραιοτήτων χρήσης νερού σε περιόδους υδατικής έλλειψης. Πρέπει να υπάρχει συμφωνημένο σχέδιο για το αν, για παράδειγμα, σε ένα άνυδρο καλοκαίρι, θα δεσμευτεί το λίγο διαθέσιμο νερό για την γεωργία (και πού και πώς ακριβώς) ή για πισίνες.

Στην Δράση 5.6 χρειάζεται και Μέτρο για την ενεργοποίηση και συμμετοχή του κοινού σε δράσεις εξοικονόμησης και περιορισμού σπαταλης. Π.χ. τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης για διαρροές.

ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ – ΠΟΤΑΜΙΑ (ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ)

 [Υπάρχει κάποιο λάθος στον τίτλο: Γεωγραφικές περιοχές προτεραιότητας της ΠΔΕ για τον τομέα των αναδασωτέων εκτάσεων;]

Στην 1^η προτεραιότητα πρέπει να είναι ολόκληρη η Αιγιάλεια και η Ηλεία γενικά, όλες οι ακτές μαλακών ιζημάτων).

Συνολικά, ο σχεδιασμός για την «Στρατηγική Υποχώρηση» υποδομών και δραστηριοτήτων από ευαίσθητες παράκτιες ζώνες πρέπει να αποτελεί βασικό διακριτό Μέτρο.

Στην Δράση 6.2 απαιτείται και Μέτρο για την καταγραφή όλων των (ολέθριων όσον αφορά την επιτάχυνση της διάβρωσης) κατασκευών πάνω σε ακτές μαλακών ιζημάτων και η κατάρτιση σχεδίου απομάκρυνσής τους (ή στο Μέτρο 6.3.1 – αλλά πρέπει να αναφερθεί).

Στις Δράσεις 6.2 ή/και 6.3 θα πρέπει να προβλεφτεί Μέτρο για την μελέτη, προστασία και ενίσχυση των παράκτιων οικοσυστημάτων (αμμόλοφοι, λουρονησίδες, παράκτιες λιμνοθάλασσες) ως βασικό μέτρο προστασίας από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, την υφαλμύρυνση του υδροφόρου ορίζοντα και από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Στο Μέτρο 6.3.2 θα πρέπει να περιληφθεί η σύνθεση και η αξιοποίηση των υπαρχόντων μελετών για την διάβρωση των ακτών και να δοθεί έμφαση στις ήπιες μεθόδους όπως και στην άρση των επεμβάσεων στους ποταμούς (οι οποίοι τροφοδοτούν με φερτά υλικά τις ακτές).

Στο Μέτρο 6.3.3 να προστεθεί και η περιοχή της λουρονησίδας στο Δυτικό τμήμα των Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου (Παλιοπόταμος).

Στο Μέτρο 6.4.4 να αναφερθεί ότι ο καθορισμός ζωνών προστασίας κοίτης ποταμών πρέπει να προλάβει άστοχες οριοθετήσεις που περιορίζουν τις σημερινές κοίτες σε πολύ στενά όρια και αποτρέπουν οποιοδήποτε μελλοντικό Μέτρο αποκατάστασης.

Στο Μέτρο 6.4.2 να γίνει αναφορά στις ήπιες μεθόδους αντιπλημμυρικών έργων

Στο Μέτρο 6.4.5 μπορεί να γίνει αναφορά ειδικά στις περιπτώσεις πλημμυρικών πεδίων του Αλφειού (ύψος Ολυμπίας) και στην (ώριμη κοινωνικά, πολιτικά και επιστημονικά) αποκατάσταση της λιμνοθάλασσας Μουριάς

Το Μέτρο 6.4.6 να αναφέρει ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί με φυσικό τρόπο (με αποκατάσταση υγροτοπικών περιοχών) και όχι με νέους ταμιευτήρες.

Όπως και στην Βιοποικιλότητα/Οικοσυστήματα να προβλεφθεί στρατηγικός σχεδιασμός για μετακίνηση οικοσυστημάτων στα ενδότερα

Επίσης, βασικό Μέτρο αποτροπής πλημμυρικών φαινομένων σε αστικές και ημιαστικές περιοχές είναι η «Αποσφράγιση της γης σε αστικές και περιαστικές περιοχές». Πρέπει να προβλεφτεί Ειδική μελέτη και Δράση αποτροπής περεταίρω κάλυψης γης (τσιμέντο, άσφαλτος, μπάζα κ.λπ.) και κίνητρα για αποσφράγιση.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Θα πρέπει να τονισθεί η σύνδεση του Τουρισμού με όλες τις άλλες πολιτικές και η αντίφαση με συγκεκριμένους τομεία, όπως οι εξορύξεις στην περιοχή του Κατακόλου. Η προώθηση εναλλακτικών μορφών, η επέκταση της τουριστικής σεζόν, η διεύρυνση

Στην Δράση 7.1 θα πρέπει αν προβλεφτεί Μη επέκταση χιονοδρομικού Καλαβρύτων σε άλλα μέρη του ορεινού όγκου του Χελμού.

Στην Δράση 7.3 πρέπει να προσδιοριστεί Μέτρο Δράσεις περιορισμού της σπατάλης νερού τόσο κατά τη λειτουργία όσο κατά τον σχεδιαμσό νέων τουριστικών μονάδων (πισίνες, γκαζόν, γκολφ)

Το Μέτρο 7.3.5 είναι ιδιαίτερα Υδροβόρο. Καλύτερα να απαλειφθεί.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η Εξοικονόμηση ενέργειας συνδυάζεται με δράσεις Σχεδιασμού του Δομημένου Περιβάλλοντος (Αστικές αναπλάσεις, Αποσφράγιση γης). Επίσης, αναζήτηση αποκεντρωμένων πόρων για ενίσχυση εξοικονόμησης ενέργειας στα σπίτια.

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

9.1.1 είναι αδιανόητο να μιλάμε για Νέες Υποδομές!!! Αρκούν όσε ςυπάρχουν ή υλοποιούνται. Ειδικά το τμήμα της Ολυμπίας Οδού μετά τον Πύργο, είναι εντελώς εκτός βιωσιμότητας.

Χρειάζεται Ειδική μελέτη για την Εκφόρτιση των υδάτων μετά την «αλλαγή του υδρολογικού χάρτη» που προκάλεσαν και θα προκαλέσουν τα έργα της Ολυμπίας Οδού και της Σιδηροδρομικής γραμμής Κορίνθου  - Πατρών.

ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Στο Μέτρο 11.1.1 θα μπορούν να εξετασθούν διάφορες προτάσεις αύξησης των Αδόμητων Χώρων σε αστικές περιοχές (π.χ. «Τράπεζα Γης», κίνητρα για κατεδάφιση παλαιών κτηρίων και δημιουργία στη θέση τους ανοιχτών ασφράγιστων χώρων).

Στην Δράση 11.1 ή 11.2 θα πρέπει να υποδειχτεί κατεύθυνση των Αστικών Αναπλάσεων με γνώμονα την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με μέτρα που αποδεδειγμένα προστατεύουν από ακραίας φαινόμενα, μειώνουν τις ανάγκες για νερό και περιορίζουν τις υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες: Αποσφράγιση γης, χρήση υλικών Διαπερατών από νερό στις πλακοστρώσεις, Αποκάλυψη καλυμμένων Αστικών Ρεμάτων, επέκταση πεζοδρομίων με χώρο για δεντροφύτευση κ.λπ. Επίσης διάνοιξη «διαμπερών» οδών και Διαπλάτυνση Διασταυρώσεων κεντρικών οδών για ενίσχυση της κυκλοφορίας του αέρα.

Σχόλιο για την εκπαίδευση:

Όπως αναφέρεται και στο Εθνικό Σχέδιο «η εκπαίδευση αποτελεί βασικό μοχλό για τη δημιουργία ‘κλιματικής συνείδησης και προσαρμοστικής ικανότητας’, ιδιαίτερα δε όταν αυτή απευθύνεται στις νεαρότερες ηλικίες. Σε αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση να ενισχυθούν με προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σε θεματολογία σχετιζόμενη με σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα». Στην περίπτωση της Δυτικής Ελλάδας, οι Δομές Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Διευθύνσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης), όπως και τα ανεξάρτητα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης έχουν μεγάλη ανάπτυξη, αποτελούν πρωτοπορία σε πανελλαδικό επίπεδο και έχουν μακρά ιστορία στενής συνεργασίας με την διοίκηση και τα επιστημονικά και ερευνητικά ιδρύματα και φορείς. Με αυτό το σκεπτικό, θα πρέπει αν υπάρξει ειδική μέριμνα για συμμετοχή τους στην διαμόρφωση των δράσεων ενημέρωσης και εκπαίδευσης τόσο κατά την τυπική όσο και την άτυπη και δια βίου εκπαίδευση.