Δευτέρα 29 Φεβρουαρίου 2016

H τοποθέτηση της Οικολογικής Δυτικής Ελλάδας στην συζήτηση για το χωροταξικό της περιφέρειας

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Περ. συμβ. Γιώργος Κανέλλης
Συνεδρίαση Περιφ. Συμβουλίου Δ. Ελλάδας της 29 – 2- 2016

Τοποθέτηση στο Θέμα:
Γνωμοδότηση επί της Μελέτης «Αξιολόγησης, Αναθεώρησης και Εξειδίκευσης του Περιφερειακού Πλαισίου  Χωροταξικού Σχεδιασμού & Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Δυτικής Ελλάδος»

Α. Δεν θα διαφωνήσει κανείς στην παρατήρηση ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι το απαραίτητο πλαίσιο για μια αναπτυξιακή πορεία, αειφόρο μάλιστα. Όμως σε μια τέτοια συζήτηση, αναγκαστικά στρατηγικού χαρακτήρα, δεν είναι δυνατό να μην τεθούν κατά προτεραιότητα οι πολιτικές προϋποθέσεις για την επανέναρξη της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Οι προϋποθέσεις αυτές δεν είναι στο χέρι μας αλλά εξαρτώνται από την γενικότερη σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης της χώρας, πράγμα που σήμερα, δεν υπάρχει. Η γενικότερη αβεβαιότητα  με ευθύνη της κυβέρνησης παραμένει, παρότι χρόνος και δυνατότητες υπήρξαν, μετά τις δραματικές εξελίξεις του καλοκαιριού και την υπογραφή του τρίτου μνημονίου. Πράγματα που σύμφωνα με αυτό (η αξιολόγηση από τους θεσμούς και τα προαπαιτούμενά της ασφαλιστικό, αποκρατικοποιήσεις, φορολογικό, προετοιμασία για προσφυγικό κύμα) όφειλαν να έχουν γίνει μέσα στο 15, εκκρεμούν γιατί δυστυχώς για όλους μας προκρίνονται όχι λογικές ταχείας έστω και οδυνηρής δράσης αλλά επικοινωνιακών χειρισμών, χωρίς κατανόηση από την κορυφή του κεντρικού κράτους  του ραγδαίου ρυθμού που έχουν πάρει  εξελίξεις που βρίσκονται έξω από τον έλεγχό μας.
Με δεδομένη αυτή την θεμελιώδη παρατήρηση πλαίσιο προχωρούμε στις ουσιώδεις πλευρές του χωροταξικού από περιφερειακή σκοπιά, διατυπώνοντας την ελπίδα η χώρα να αποφύγει εξελίξεις που μπορούσαν να την θέσουν στο περιθώριο της ΕΕ.

Β. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Κλιματική αλλαγή.
Η προσαρμογή μας στην παγκόσμια αυτή απειλή οφείλει να είναι πολύπλευρη και αυτό να εκφράζεται με συγκεκριμένο τρόπο. Προώθηση των ΑΠΕ και της ενεργειακής αποδοτικότητας, με πρωτοβουλίες που θα αφορούν και τα δημόσια κτίρια, όπως σχετική γραπτή πρότασή μας, πρόβλεψη εξειδίκευσης σε περιφερειακό επίπεδο του χωροταξικού των ΑΠΕ ώστε να κατευθύνουμε τους επενδυτές μεγάλης κλίμακας σε περιοχές λιγότερο ευαίσθητες από άποψη βιοποικιλότητας και τοπίου. Αποθάρρυνση της δόμησης στην παραλία και τις κοντά σε ζώνες και για λόγους προστασίας των οικισμών από την διάβρωση. Εδώ και πάλι είναι σημαντικό να επισημάνουμε την ανάγκη λήψης μέτρων ισχυρής αποθάρρυνσης της εκτός σχεδίου δόμησης και μιας «ταινιακής», σχεδόν χωρίς κενά, οικιστικής ανάπτυξης κατά μήκος των παραλιών ιδίως Αχαϊας και Ηλείας.
Ενδοπεριφερειακή σύγκλιση
Υπογραμμίζουμε την ανάγκη για επιμονή στην μείωση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, ιδίως σε σχέση με ορεινές και μειονεκτικές περιοχές τόσο μέσω της ενίσχυσης μεταφορικών και άλλων υποδομών όσο και μέσω υποστήριξης για την αναβάθμιση των υπαρχουσών και αναβίωση παραδοσιακών πααργωγικών δραστηριοτήτων όπως η συλλογή του βαλανιδοκάρπου στο Ξηρόμερο.
Μεταφορές
Θα επαναλάβω για μια ακόμη φορά την ανάγκη να δοθεί βάρος και προτεραιότητα και στις συγκοινωνιακές και επικοινωνιακές υποδομές που αφορούν την ενδοχώρα της περιφέρειας και να μην πέφτει το βάρος μόνο στην ολοκλήρωση των μεγάλων αξόνων.
Σε σχέση με τις πρώτης προτεραιότητας από άποψη βιωσιμότητας σιδηροδρομικές μεταφορές επισημαίνουμε και πάλι την ανάγκη επιμονής στην ολοκλήρωση του δυτικού σιδηροδρομικού άξονα ως και Καλαμάτα, με περιφερειακή λογική (και όχι διακινδύνευση του όλου χάριν αμφίβολης αξίας επιλογών για την Πάτρα). Η επαναφορά σε λειτουργία της γραμμής Κρυονερίου – Αγρινίου με διαφύλαξη της υπάρχουσας υποδομής πρέπει να παραμείνει ως επιλογή προαστιακής λογικής.
Πολεοδομία και Οικιστική Ανάπτυξη
 Επισήμανα ήδη την υπερβολική και αρνητική τόσο λόγω της επιβάρυνσης των παραλιακών περιοχών όσο και της απειλής από διαβρώσεις αλλά και της επίπτωσης στη θαλάσσια βιοποικιλότητα δεδομένου ότι οι παράκτιες περιοχές είναι το βρεφοκομείο των ψαριών. Η μεγάλων διαστάσεων οικιστική ανομία (ακτές Ηλείας, Τουρλίδα κυρίως) συνιστά χωροταξικό εμπόδιο και υποβάθμιση και πρέπει να αντιμετωπιστεί ευέλικτα μεν αλλά σθεναρά.

Βιομηχανία- Βιομηχανικές Περιοχές
Τρία σημεία υπογραμμίζουμε: (1) Την αντιμετώπιση του προβλήματος του κορεσμού (ή φαινομενικού κορεσμού)  της ΒΙΠΕ Πατρών μέσω παρεμβάσεων ορθολογικής κατανομής των δραστηριοτήτων (2) την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αξιοποίηση της ΝΑΒΙΠΕ Πλατυγυαλίου Αστακού, με αντιμετώπιση πέραν της παραμέτρου που αφορά το δρόμο πρόσβασης και του θέματος της σχεδιασμένης ενθάρρυνσης δραστηριοτήτων προς εγκατάσταση.(3) του σχεδιασμού για ΒΙΠΕ ή Βιοτεχνικό Πάρκο σε κεντροβαρική θέση του άξονα Πύργου Αμαλιάδας, ή άλλου σημείου στην Ηλεία που ειδική μελέτη θα κρίνει κατάλληλο.
Εξορύξεις υδρογοναναθράκων θαλάσσιες και χερσαίες
Για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων τοποθετηθήκαμε στην ειδική συζήτηση. Η εξόρυξη αυτή δεσμεύει πόρους που θα μπορούσαν να διατεθούν σε ΑΠΕ και αποδοτικότητα, συνεπάγεται κινδύνους να πληγεί ο τουρισμός, ιδίως οι υποθαλάσσια και κινδύνους για νερά και εδάφη των εθνικών μας πάρκων που είναι μόνιμες και όχι για κάποιες δεκαετίες πηγές ευημερίας.

Επαναλαμβάνουμε ότι είναι απολύτως μη σκόπιμη και μη επιθυμητή η αξιοποίηση των λιγνιτικών πεδίων που έχουν εντοπισθεί στις περιοχές Καλαβρύτων και Ζαχάρως ενόψει της Κλιματικής μεταβολής και της εμπειρίας της Μεγαλόπολης με την μετατροπή  χιλιάδων στρεμμάτων σε πλήρως μη διαθέσισμη για άλλη χρήση γη.
Χωροθέτηση Λατομικών ζωνών
Σημαντικό πρόβλημα στην περιφέρειά μας είναι η για ακόμη 5 χρόνια απαράδεκτη από χωροταξική, ιδίως περιβαλλοντική άποψη ανοχή της λειτουργίας των λατομείων Αράξου μέσα σε Α΄ ζώνη προστασίας Εθνικού Πάρκου (Στροφιλιά), ως αποτέλεσμα κυβερνητικής απόφασης του 2014. Επιχείρημα ότι «δεν βρίσκονται εναλλακτικές στην περιοχή της Αχαΐας» . Να αξιοποιηθεί η πρόταση της αρμόδια Διεύθυνσης της Περ. Ενότητας Αχαΐας, την οποία γραπτώς υποστηρίξαμε ως παράταξη προς το Υπουργείο, για μείωση των νόμιμων αποστάσεων από σημεία ενδιαφέροντος, όπως στα  νησιά, για να ανευρεθεί νέα ζώνη  και να παύσουν πλέον τα προσχήματα που οδηγούν στην κατεδάφιση των Μαύρων Βουνών, αναπόσπαστου στοιχείου του οικοσυστήματος της Στροφιλιάς.
Αξιοσημείωτο εδώ να αποτολμηθούν χωροθετικές επιλογές αμμοληψίας από παλαιές, μη ενεργές κοίτες ποταμών και χειμάρρων καθώς και η συλλογή και θραύση ογκωδών φερτών από τις εξόδους των φαραγγιών προς την θάλασσα.
Προστατευόμενες περιοχές – τοπίο – φυσικό περιβάλλον
Δίνουμε έμφαση στην εφαρμογή των ΣΜΠΕ για τα υδατικά διαμερίσματα της περιφέρειάς μας.
Μεγάλη σημασία έχει η ενίσχυση και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών ελέγχου της νομιμότητας στις προστατευόμενες περιοχές.  Πρωτοβουλίες οικολογικής ανάταξης περιοχών όπως η προταθείσα και από μας και περιλαμβανόμενη στο σχέδιο μελετημένη ανασύσταση (επαναπλημμυρισμός) οικολογικά σημαντικών τμημάτων αποξηρανθεισών λιμνών όπως η Αγουλινίτσα και η Μουριά στην Ηλεία, ή η αναβάθμιση της περιοχής κάτω από το φράγμα Στράτου, πρέπει να έχουν προτεραιότητα και να μη μείνουν καλές ιδέες, διότι εκτός από την καθαρά περιβαλλοντική τους αξία έχουν και προοπτική ανάπτυξης από πλευράς τουρισμού και αναψυχής.
Σημειώνουμε ότι στην ιδιαίτερα πλούσια σε υψηλής βιοποικιλότητας οικοσυστήματα περιφέρειά μας υπάρχουν περιοχές που είναι στο Δίκτυο Natura αλλά παρά την εκπόνηση Ειδ. Περ. Μελετών για αυτές δεν υπάρχει πρόοδος ως προς την θεσμοθέτηση ειδικής νομοθεσίας διαχείρισης και προστασίας, κάτι που συνιστά χωροταξικό κενό. Αναφέρομαι ενδεικτικά στον Ερύμανθο (υπάρχει ΕΠΜ από το 2000), τον Μπαρμπά Κλωκό, το Παναχαϊκό όρος.
Χωροταξία θαλασσίου χώρου
 Σύμφωνα με την Οδηγία Marine Spatial Planning (2014/89) η Ελλάδα πρέπει μέχρι το 2021 να έχει υλοποιήσει χωροταξικά σχέδια στη θάλασσα.
Επομένως χρειάζεται να προσεχθεί περισσότερο ο τομέας αυτός για όλες τις θαλάσσιες περιοχές μας. Ωριμότερο λόγω και της υπάρχουσας ως τώρα δράσης, προετοιμασίας και συνεννόησης σε κοινωνικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο να ξεκινήσουμε από τον Κορινθιακό Κόλπο, που εξάλλου ενώνει την βόρεια με την νότια έκταση της περιφέρειας και ως κλειστός κόλπος έχει μεγαλύτερη ευαισθησία σε επιβαρυντικές δραστηριότητες άρα έχει προτεραιότητα για μελέτη και σχεδισμό.
Στόχοι που είναι επίκαιρο να τεθούν :
- η άμεση θεσμοθέτηση των ζωνών Natura που έχουν προταθεί από "Πέλαγος" και "ΕΛΚΕΘΕ" προς το Υπ. Περιβάλλοντος
- η χρηματοδότηση έρευνας για την καταγραφή του θαλάσσιου περιβάλλοντος και οικοσυστήματος: ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά, θαλάσσια βλάστηση, θαλάσσιοι πόροι (αλιεύματα, χώροι αναπαραγωγής κλπ).
- αίτημα προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος (με τη βοήθεια των Περιφερειαρχών) ώστε στα ΦΕΚ των 3 αρμόδιων Περιφερειακών Χωροταξικών, να υπάρξει ρητή αναφορά για την άμεση ανάγκη να μελετηθεί ο Κορινθιακός Κόλπος ως ενιαία ανθρωπογεωγραφική και οικολογική ενότητα, με σκοπό την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και πόρων του.
Διαχείριση αποβλήτων
Οι ευθύνες για την στάσιμη ως και δραματική κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά το θέμα ιδίως των αστικών απορριμμάτων μοιράζονται σε κεντρική εξουσία και τοπικό επίπεδο. 
Ξεκινώντας από αυτό σημειώνουμε την ανάγκη να παύσει κάθε άλλη χρονοτριβή όσον αφορά την χωροθέτηση αναγκαίων έργων (ΧΥΤΥ, ΣΜΑ, Μονάδων επεξεργασίας).
 Όπως δείχνουν τα παραδείγματα Δ. Μακεδονίας και Πελοποννήσου (το δεύτερο μετά πολύμηνη σύγκρουση περιφέρειας και υπουργού  ανΥΠΕΝ) διέξοδος δεν είναι η ακύρωση σχεδιασμών και διαδικασιών πλέον της δεκαετίας αλλά η ουσιαστική παρέμβαση στις διαστάσεις των έργων και τις χρονικές δεσμεύσεις, ώστε να μην είναι ανταγωνιστικά αλλά να συμβαδίζουν με τις σύγχρονες αντιλήψεις (διαλογή του οργανικού, πολλαπλή ανακύκλωση).
Ουσιώδης είναι η ταχεία χωροθέτηση «Πράσινων σημείων»  και άλλων αποκεντρωμένων υποδομών στα πλαίσια των Τοπικών Σχεδίων των Δήμων, ώστε να προσεγγισθούν οι φιλόδοξοι στόχοι του νέου εθνικού σχεδιασμού.
 Είναι αναγκαίος και εφικτός ο στόχος της απόλυτης κάλυψης της περιφέρειας σε υποδομές για την εναλλακτική διαχείριση όλων των «ρευμάτων» αστικών αποβλήτων (συσκευασίες, ορυκτέλαια, οχήματα τέλους κύκλου ζωής, μπαταρίες κλπ).
Επίσης πρέπει να προβλεφθεί και προωθηθεί η χωροθέτηση χώρων διαχείρισης των Αποβλήτων Εκσκαφών και Κατασκευών ως ουσιώδες προαπαιτούμενο για την λειτουργία σχετικών συστημάτων.
Να αντιμετωπίσουμε χωροταξικά επίσης το ζήτημα των ΧΥΤΕΑ. Τα επικίνδυνά μας πρέπει να διαχειριστούμε, σύμφωνα και με την αρχή της εγγύτητας στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών  προβλημάτων εδώ και όχι μέσω αποστολής στο εξωτερικό. Αναφέρομαι εδώ στην ΑΜΙΑΝΤΙΤ ανοιχτή πληγή στην χωροταξία της αχαϊκής ακτής. Το πρόβλημα ΑΜΙΑΝΤΙΤ μπορεί αι πρέπει να αντιμετωπιστεί επί τόπου αλλά και ο ΧΥΤΕΑ για την ίδια να αποτελέσει και πολύτιμη υποδομή για επικίνδυνα απόβλητα (επεξεργασμένα φυσικά) για την περιφέρεια.
Επίσης οικονομικά και περιβαλλοντικά συμφέρει να χωροθετήσουμε στην περιφέρεια μας υποδομή για τον χειρισμό των νοσοκομειακών.
Για την ολοκλήρωση της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ δεν χρειάζεται να τονίσουμε κάτι. Καμία έκπτωση και καμία καθυστέρηση.
 Χερσαία Υδάτινα σώματα
Υπογραμμίζουμε την ανάγκη πέραν της δεδομένης βάσεις της νομοθεσίας και της εσωτερικής νομοθεσίας υποχρέωση διατήρησης ποσοτικής και ποιοτικής καλής κατάστασης των επιφανειακών και υπογείων υδάτων, να επέμβουμε ενεργητικά με ήπιες μεθόδους για την ενίσχυση των επιφανειακών και υπογείων υδροφορέων με έργα υδρονομίας στις λεκάνες απορροής, γεωτρήσεων ενίσχυσης υπογείων υδροφορέων, ανάταξης καταστάσεων υποβάθμισης με πρώτο παράδειγμα το Κοτύχι. Βασική παράμετρος που πρέπει να λάβουμε υπόψη για τα παραπάνω η πιθανότατη, λόγω κλιματικής αλλαγής, μείωση των ωφέλιμων κατακρημνισμάτων. Σημαντική είναι ακόμη η πλήρης, εντός χρονοδιαγράμματος, οριοθέτηση των οχθών ποταμών και χειμάρρων.
Πολιτιστικό απόθεμα και ανάπτυξη
Είναι σημαντικό να βλέπουμε τις επενδύσεις μας στον Πολιτισμό, όπως η ανάδειξη του αρχαίου Θεάτρου της Πλατιάνας, των αρχαίων θεάτρων της Αιτωλοακαρνανίας, του νέου Μουσείου της Πάτρας, του αρχαιολογικού χώρου της Βούντενης ως στοιχεία μιας νέας ενισχυμένης τουριστικής ταυτότητας των περιοχών που ανήκουν, που θα είναι εργαλείο προβολής και προσέλκυσης οργανωμένων ομάδων τουρισμού. Για παράδειγμα πρέπει να προβάλλουμε την Πάτρα ως Μυκηναϊκή, Ρωμαϊκή και σύγχρονη ζωντανή πόλη ώστε, με τα μέσα που έχουμε πλέον, (Βούντενη, Μουσείο, Πεζόδρομοι)  να αποτελεί ένα πλούσιο και ποικίλο τουριστικό προορισμό.
Πρωτογενής τομέας της οικονομίας
Είναι σημαντικό να ολοκληρωθούν οι χωροθετήσεις υδατοκαλλιεργειών με σταδιακή μετεγκατάσταση στις περιοχές προτεραιότητας των Μονάδων που βρίσκονται κατ΄εξαίρεση σε μη περιλαμβανόμενες σε αυτές περιοχές.
Προτείνουμε να εξετασθεί η ιδέα χωροθέτησης στην Κεντρική Αιτωλοακαρνανία Βιοτεχνικού Πάρκου προϊόντων με πρώτες ύλες από τον πρωτογενή.
Η βιώσιμη χωροταξία και ανάπτυξη της περιφέρειάς μας στηρίζονται στο σύνταγμα και την ανάγκη συμβάδισης της χώρας με την Ευρώπη.
Ολοκληρώνοντας  υπογραμμίζουμε σε σχέση με τον στρατηγικό στόχο της βιωσιμότητας, την ανάγκη προτεραιότητας στον εκσυγχρονισμό των θεσμών που διαχειρίζονται τα δημόσια αγαθά και διαμορφώνουν  το μέτρο εφαρμογής του χωροταξικού σχεδιασμού, την ανάγκη υποταγής των επενδύσεων στις αντοχές των φυσικών οικοσυστημάτων και όχι το αντίστροφο, την ενίσχυση των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, την αναβάθμιση του πολεοδομικού σχεδιασμού στις πόλεις, την στροφή στην ενεργειακή αποδοτικότητα και τις Ανανεώσιμες πηγές, την οριοθέτηση ποταμών, χειμάρρων, λιμνών, αρχαιολογικών χώρων χωρίς συμβιβασμούς με τετελεσμένα γεγονότα, την ενίσχυση της κοινωνικά υπεύθυνης-πράσινης επιχειρηματικότητας. 








Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2016

Καλύτερα να μείνουν στο υπέδαφος

Οικολογική Δυτική Ελλάδα
Πάτρα 23  Φεβρουαρίου 2016

Υδρογονάνθρακες στη Δυτ. Ελλάδα;
Καλύτερα να μείνουν στο υπέδαφος.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η τοποθέτησή μας στην συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Δ. Ελλάδας για τις ΣΜΠΕ έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων

Οι τρεις ΜΠΕ που εξετάζουμε καλώς παραπέμφθηκαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο από την Επιτροπή Περιβάλλοντος γιατί πράγματι μόνο σε ένα ευρύτερο πλαίσιο τόσο περιβαλλοντικό όσο και πολιτικό-οικονομικό μπορεί να αντιμετωπιστούν.
Η απόφαση προηγουμένων κυβερνήσεων να αναλάβουν τους κινδύνους ερευνών και γεωτρήσεων σε στεριά και θάλασσα στο ευρύτερο δυτικό τμήμα της χώρας, χερσαίο και θαλάσσιο, που προωθείται και από την σημερινή κυβέρνηση, μπορεί να προκαλούσε δικαιολογημένα ελπίδες για ανάπτυξη και πλούτο σε παλαιότερες εποχές, σήμερα όμως ανήκει, για όποιον παρακολουθεί και αντιλαμβάνεται τις μεγάλες ιστορικές τάσεις του καιρού μας, μόνο σε αυτό το παρελθόν και καθόλου δεν συμβαδίζει με το κυριότερο πρόταγμα της εποχής μας.
Το πρόσταγμα αυτό είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και κύρια συνέπεια του είναι η αναγκαιότητα της στροφής όχι απλά προς την εποχή της ενεργειακής αποδοτικότητας και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αλλά μια γενικότερη στροφή όλων των επενδύσεων σε μια οικονομία «κυκλικού» τύπου.
Οι εξορύξεις ορυκτών καυσίμων, πέραν των σοβαρότατων άμεσων περιβαλλοντικών επιπτώσεων που μπορεί να έχουν, σε ξηρά, θάλασσα και χερσαία υδάτινα σώματα δεν κινούνται είναι σαφές ότι δεν κινούνται προς αυτήν  την κατεύθυνση.
Μια κατεύθυνση στην οποία στρέφονται πλέον αποφασιστικά οι πιο προηγμένες κοινωνίες και οικονομίες του κόσμου.
Η καθόλου μυστική «βοή» των γεγονότων
Αναφέρω ορισμένα γεγονότα που δείχνουν την τάση για την οποία μίλησα ότι αυτό που φαινόταν πριν μια δυο - τρεις δεκαετίες, δηλαδή η ενεργειακή στροφή προς αποδοτικότητα και Ανανεώσιμες Πηγές ενέργειας,  είναι όχι μόνο αναγκαίο αλλά και απολύτως εφικτό όπως και πολλαπλά ευεργετικό :
(1) Η Σύνοδος Κορυφής για το κλίμα του Παρισιού του προηγούμενου Δεκέμβρη έθεσε τον ισχυρό στόχο της συγκράτησης των εκπομπών στα επίπεδα του συν 1,5% από την προβιομηχανική εποχή. Η επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού προϋποθέτει πως τα επόμενα 25 χρόνια οι συνολικές επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια θα πρέπει να ανέλθουν σε 12,1 τρις$, σε σύγκριση με 6,9 τρις $ όπως προβλέπεται σήμερα στο σενάριο αναφοράς.
(2) Η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας ξεπέρασε τον 1oC σε σχέση με το 1750 ενώ ο Ιανουάριος ήταν ο θερμότερος μήνας που κατεγράφη ποτέ
(3)  Η Shell ανακοίνωσε την εγκατάλειψη των σχεδίων της για εξορύξεις πετρελαίου στην Αρκτική μετά από αγώνες των περιβαλλοντικών οργανώσεων
(4) Ο πρόεδρος Ομπάμα ακύρωσε την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Keystone XL (και παράλληλα πέρασε σημαντικά μέτρα για τη μείωση εκπομπών στην ηλεκτροπαραγωγή)
(5) Η Ουρουγουάη επέτυχε τρέχουσα κάλυψη κατά 95% με ΑΠΕ της εθνικής κατανάλωσης ηλεκτρισμού
(8) Η Ισπανία θα θεσπίσει “Ζώνη Ειδικής Προστασίας Μεσογειακής Σημασίας” από τις Βαλεαρίδες Νήσους μέχρι τις Καταλανικές ακτές, σε μια έκταση μεγαλύτερη από το μισό Αιγαίο. Στην έκταση αυτή θα απαγορεύονται εξορύξεις υδρογονανθράκων. Θα είναι η 10η ΖΕΠΜΣ της Ισπανίας (η Ελλάδα δεν έχει θεσπίσει καμία τέτοια ζώνη
(10) Ο Ομπάμα ανακοίνωσε πάγωμα στις νέες άδειες για ανθρακωρυχεία σε όλες τις ομοσπονδιακές εκτάσεις των ΗΠΑ.
(12) Η ηλιακή ενέργεια στις ΗΠΑ δημιούργησε θέσεις εργασίας με ρυθμό 12 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία. Μόνο στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών απασχολούνται 77% περισσότεροι εργαζόμενοι από όσοι σε όλα τα ανθρακωρυχεία της χώρας.
(13) Στο Τέξας, τη συντηρητική “Πολιτεία του πετρελαίου”, η αιολική ενέργεια κάλυψε το 40% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού επί 17 ώρες μια ημέρα του Δεκεμβρίου.
Από την άλλη πλευρά η κυβέρνησή μας μόλις υπέγραψε για την ανάληψη και της 2ης δόσης του δανείου της Ευρ. Τράπεζας Επενδύσεων προς τη ΔΕΗ για την κατασκευή-επέκταση πετρελαϊκών μονάδων σε 18 νησιά του Αιγαίου. Επίσης επιμένει στην λιγνιτική Πτολεμαΐδα 5 (ενάμισι δις επένδυση) και ίσως την επίσης λιγνιτική μονάδα Μελίτη 2.
Η ενεργειακή στροφή συμφέρει
Επί πλέον όλων των παραπάνω έχουμε την μακροχρόνια πλέον και επιμένουσα τάση της δραματικής πτώσης των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που παρακολουθούν αυτές του πετρελαίου, κάτι που ανατρέπει τη βεβαιότητα των προβλέψεων για κέρδη, με δεδομένο ότι στις περιοχές μας τα βάθη εξόρυξης είναι μεγάλα και σε ότι αφορά θαλάσσιες περιοχές ακόμη μεγαλύτερα όπως και το γενικό κόστος.
Το πλήγμα αυτό στην οικονομική βιωσιμότητα των επενδύσεων εξόρυξης πετρελαίου, αερίου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο επικράτησης λογικών συμπίεσης του κόστους κατά την φάση εξόρυξης, εις βάρος των μέτρων ασφαλείας για την προστασία εδάφους, υπεδάφους και θαλάσσια υδάτινης στήλης: ακριβώς το αίτιο που βρίσκεται στη βάση της πετρελαϊκής καταστροφής του Κόλπου του Μεξικού. Υπόψη ότι εμείς, αν εξορύξουμε τελικά, θα εξορύξουμε από μεγάλα βάθη, και αντίστοιχα μεγάλο κόστος.
Στο στενότερα περιβαλλοντικό πεδίο οι κίνδυνοι από τις εξορύξεις είναι η μόλυνση υδάτων γλυκών ή θαλάσσιων και εδαφών σε περίπτωση μεγάλων ατυχημάτων αλλά και διαρροών ρουτίνας, που οδηγούν σε βαριά πλήγματα στον πρωτογενή και τον τουριστικό τομέα.
Για τους λόγους  αυτούς και παρά τις δεσμεύσεις για την εφαρμογή ευρωπαϊκών προτύπων ελέγχου, είναι πολύ συνετότερο και προτιμότερο να αφήσουμε τα ορυκτά καύσιμα κάτω από τη γη και την θάλασσά μας. Δεν πρόκειται απλώς για τοποθέτηση αρχής αλλά για γερά θεμελιωμένη στις σύγχρονες τάσεις πολιτική επιλογή. Προτείνουμε να επενδύσουμε στο μέλλον και τις τεχνολογίες του αντί  προσκολληθούμε σε μια παρωχημένη πεπατημένη.  Η Δυτική Ελλάδα και η Νότια Ήπειρος, τις οποίες αφορούν τα υπό συζήτηση εξορυκτικά σχέδια, είναι οι πλουσιότερες στην χώρα περιοχές από άποψη υδάτινων πόρων. Οι πόροι αυτοί είναι για πάντα, το πετρέλαιο, για λίγες δεκαετίες και πίσω του αφήνει βαριές επιπτώσεις.
Όχι λοιπόν στις τρεις ΜΠΕ για την ΒΔ Πελοπόννησο, την Αιτωλοακαρνανία και την Ήπειρο, ναι στη «μηδενική επιλογή», ναι στις επενδύσεις των κεφαλαίων της τάξης των δισεκατομμυρίων που θα απαιτήσουν, αν ευοδωθούν, στις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.


Γιώργος Κανέλλης
Αντιπρόεδρος Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτ. Ελλάδας
Επικεφαλής της Οικολογικής Δυτικής Ελλάδας



Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2016

Απορρίμματα: ζητούμενο η σύνθεση τόλμης και ρεαλισμού.


Δημοσιεύθηκε αρχικά:
http://www.aixmi-news.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=43659

Απορρίμματα: ζητούμενο η σύνθεση τόλμης και ρεαλισμού.

                                                                                                του Γιώργου Κανέλλη*

Ο Γεν. Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων τού ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α., Ευάγγελος Καπετάνιος, κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά κατά των Δημάρχων Αγρινίου Γεωργίου Παπαναστασίου και Βόνιτσας - Ακτίου Θεόδωρου Αποστολάκη, «γιατί αρνήθηκαν να αποδεχθούν αστικά στερεά απόβλητα των Δήμων Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας για διάστημα τριών μηνών, έως ότου αποπερατωθούν οι προπαρασκευαστικές εργασίες και λειτουργήσει ο νέος Χ.Υ.Τ.Α. του Δήμου Αμαλιάδας».
Μετά από δεκαετίες επικράτησης νοοτροπιών τύπου «όχι στην αυλή μου» ή «ποιος κάνει κουμάντο στο κοινό έργο»,  αλλά και ένα ολόκληρο χρόνο «ριζοσπαστικής» κυβερνητικής διαχείρισης, καταλήξαμε ότι η λύση στο πρόβλημα των απορριμμάτων της μισής Ηλείας περιλαμβάνει την τιμωρία των δημάρχων της Βόρειας Αιτωλοακαρνανίας, διότι «μολονότι υπάλληλοι και τελούντες σε ιεραρχική εξάρτηση προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Περιφέρειας Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, δεν εφάρμοσαν σχετικές αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της άνω Αποκεντρωμένης Διοίκησης».
Καλώς. Εφόσον οι Δήμαρχοι ήταν κακοί «υπάλληλοι» ας τιμωρηθούν. Αν όμως μας θυμίσουν ότι κάποια χρόνια τώρα τα σκουπίδια Πύργου και Ολυμπίας θάβονται είτε στα μουλωχτά και παράνομα είτε για τρίμηνα «μόνο» στους ΧΥΤΑ άλλων δήμων μήπως πρέπει να τους αναγνωρίσουμε ότι βάσιμα δυσπιστούν;
Οπότε φεύγουμε από το πεδίο των κ. εισαγγελέων και επιστρέφουμε στο πεδίο της πολιτικής, κύριο ερώτημα της οποίας είναι το «τι να κάνουμε».
Τι να κάνουμε όχι μόνο για τον Πύργο και την Ολυμπία, αλλά και για την Ηλεία συνολικά, την Αχαΐα, την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο, την Αττική.
Το ερώτημα γίνεται  όλο και πιο πιεστικό και επείγον γιατί οι διαιωνιζόμενες, στην πράξη, «προσωρινές» λύσεις οξύνουν τα χαρακτηριστικά του προβλήματος και περιορίζουν τις επιλογές.
Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα λοιπόν;
Σε ότι αφορά περιπτώσεις πέραν πάσης περιγραφής όπως ο Πύργος (επί ΧΡΟΝΙΑ τα σκουπίδια στους δρόμους), άμεσα, μόνο προσωρινές λύσεις χωρούν με την ελπίδα ότι το τρίμηνο αυτό θα είναι το τελευταίο.
Όμως, για να μην διαψευστεί (και) αυτή η ελπίδα, όχι μόνο για τον Πύργο αλλά και για τις περιφέρειες που αναφέρθηκαν παραπάνω, χρειάζεται να κάνουμε πολύ περισσότερα και διαφορετικά απ’ αυτά που κάνουμε ως τώρα.
Χρειάζεται μετά από ένα χρόνο «ριζοσπαστικών» συνθημάτων και αναζητήσεων, να επαναφέρουμε την πολιτική στο μόνο πεδίο που αυτή μπορεί να είναι καρποφόρα: στο πεδίο του συνδυασμού νέων αντιλήψεων και ρεαλισμού.
Αν δεχτούμε ότι νέες αντιλήψεις, παρά την κριτική, τεκμηριωμένη κατά τη γνώμη μου στα ελληνικά και διεθνή στατιστικά δεδομένα, περί υπερβολικών στόχων όσον αφορά τον περιορισμό των σύμμεικτων απορριμμάτων, περιέχονται στο νέο Εθνικό Σχεδιασμό, ο ρεαλισμός δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη του τις ακανθώδεις πλευρές της κατάστασης:
Πρώτα πρώτα το γεγονός ότι η ισχύουσα ευρωπαϊκή Οδηγία προβλέπει, ήδη από την 1η Ιανουαρίου του 2016 τσουχτερό πρόστιμο για κάθε τόνο που θάβεται χωρίς επεξεργασία.
Κατόπιν, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η κάλυψη του παραπάνω αυστηρού πλαισίου, θέλει χρόνο και μέσα. Επομένως, οι αναβολές και οι τρίμηνες προσωρινές λύσεις, ή η επανάπαυση σε ήδη κορεσμένους ΧΥΤΑ όπως της Πάτρας, δεν έχουν άλλα περιθώρια. Επίσης δεν έχει άλλα περιθώρια η αντιπαράθεση γενικολογιών του τύπου «αποκέντρωση» και «διαλογή στην πηγή» χωρίς ολοκληρωμένη πρόταση και σχέδιο.
Συνοπτικά: χρειάζεται να κατανοήσουμε την ανάγκη μεταβατικής περιόδου από την εποχή του  «θάψε τα όλα, πλην συσκευασιών, σύμμεικτα» σε μια περισσότερο βιώσιμη και οικονομικά και περιβαλλοντικά εποχή που θα βασίζεται στην ανάληψη από τον κάθε πολίτη της καθημερινής του ευθύνης να προδιαλέγει με επιμέλεια τα απορρίμματά του σε οργανικά και μη και, επιπλέον, τα ανακυκλώσιμα σε διακριτά ρεύματα.
Αυτό σημαίνει ότι παράλληλα με τα Τοπικά Σχέδια διαχείρισης των Δήμων, που θα περιλαμβάνουν «πράσινα σημεία», ανακύκλωση με περισσότερους του ενός κάδους, οικιακή κομποστοποίηση, ιδιαίτερη διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων και κλαδεμάτων, που όμως μέχρι ενός ποσοστού αρκετά κάτω του 50% μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα, θα πρέπει να αναγνωρισθεί η ανάγκη κεντρικών Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).
Κάντο όπως ο Λευτέρης Ιωαννίδης.
Όμως,  η κατάσταση επείγει. Περιθώρια μηδενισμού του κοντέρ δεν υπάρχουν, ούτε στη χωροθέτηση ΧΥΤΥ, ούτε στην ωρίμανση και κατασκευή ΜΕΑ. Διαδικασίες προετοιμασίας  που χρειάζονται ολόκληρα χρόνια (μελέτες, διαβουλεύσεις, αδειοδοτήσεις), θα ήταν εξωφρενικό να ξεκινήσουν από την αρχή.
Από την άλλη, η κριτική που γίνεται ότι τα σχέδια ΜΕΑ που έχουν προωθηθεί σε Πελοπόννησο, Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα, Ηλεία, Αχαΐα και αλλού έχουν υπερβολικά χαρακτηριστικά και μακροχρόνιες δεσμεύσεις έχει βάση. Είτε διότι επικράτησαν στη σύνταξη των μελετών και τευχών δημοπράτησης λογικές τύπου «καλύτερα παραπάνω παρά λιγότερο», είτε διότι υπήρξε επηρεασμός από τους ενδιαφερόμενους επιχειρηματικούς ομίλους, είτε διότι υποτιμήθηκαν οι δυνατότητες της ανακύκλωσης και της διαλογής στην πηγή, βλέπουμε τις δεσμεύσεις να φτάνουν τα 27 έτη και τις εγγυημένες ποσότητες να πλησιάζουν το σύνολο των παραγομένων απορριμμάτων σε περιφέρειες ή νομούς, χωρίς λήψη υπόψη της δραστικής μείωσης της κατά κεφαλήν παραγωγής απορριμμάτων λόγω της κρίσης της τελευταίας 7ετίας και της ιεραρχίας της διαχείρισης, στηνπρώτη θέση της οποίας είναι η μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων.
Η διέξοδος από το μονά ζυγά χαμένο δίλημμα «αποδέχομαι τις Μονάδες όπως έχουν ωριμάσει ή τις παραπέμπω στις καλένδες» θα μπορούσε να συνοψιστεί στο εξής:
Ακολούθησε την τακτική του προερχόμενου από τον οικολογικό χώρο, δημάρχου Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη. Αυτός «προκειμένου να μην τινάξει στον αέρα έναν σχεδιασμό 15 χρόνων με τις όποιες συνέπειές του, χωρίς να έχει κάτι ισοδύναμο και ρεαλιστικό να αντιπροτείνει», διαπραγματεύθηκε  καίριες παρεμβάσεις στις δεσμεύσεις (αλλαγές στην εγγυημένη ποσότητα, μειωμένο τέλος εισόδου προδιαλεγμένων οργανικών) και κατάφερε να διατηρήσει τις εξασφαλισμένες χρηματοδοτήσεις και μια έστω όχι τέλεια αλλά παραδεκτή και με δυναμική βιώσιμης διαχείρισης λύση. Στον παρακάτω σύνδεσμο αναλυτικά η θέση του Δήμου Κοζάνης   http://www.kozan.gr/post/212954.
Γενικότερα, αναπόφευκτα τίθεται το ερώτημα  αν οι ενδιαφερόμενοι ή και ήδη ανάδοχοι δεχτούν διαπραγμάτευση ή όχι. Είναι πολύ πιθανότερο να δεχτούν, αν ξέρουν ότι έτσι θα πάνε με συναίνεση και όχι σε σύγκρουση με το κράτος και τους Δήμους.
Αυτή σε αδρές γραμμές είναι η μόνη ρεαλιστική τακτική απέναντι στο πρόβλημα, όπως σήμερα έχει διαμορφωθεί.
 Δεν είναι ανθόσπαρτος δρόμος, με δεδομένο ότι σημαντικά ζητήματα σε μια τέτοια επείγουσα διαπραγμάτευση είναι οι διαστάσεις των Μονάδων, οι εγγυημένες ποσότητες, το θέμα των προδιαλεγμένων οργανικών, και οι μέθοδοι Επεξεργασίας. Η αποφυγή, όμως, εφόσον οι ρεαλιστικές προσεγγίσεις επικρατήσουν, μιας μεταφορικά και κυριολεκτικά βρώμικης και ακριβής στασιμότητας, θα είναι μεγάλο και ορατό σε πανελλήνια κλίμακα κέρδος.
Τότε θα μπορέσουμε να δούμε με πραγματικούς όρους το πως θα πάμε σε μια οριστικά βιώσιμη κατάσταση, που θα καταστήσει τα σκουπίδια στους δρόμους κακή ανάμνηση και μόνο.

*Αντιπρόεδρος περιφερειακού συμβουλίου Δυτικής Ελλάδας